Duygusal Zekâ Mesleki Stres İlişkisinin Duygusal Emeğin Aracılık Etkisi Bağlamında Okunması: Elazığ Sağlık Çalışanları Örneği
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı duygusal zekâ ve mesleki stres ilişkisinde duygusal emeğin aracılık rolü olduğu yönündeki temel iddiaya deneysel kanıt sağlamak şeklinde belirlenmiştir. Araştırmanın ana kütlesini Elazığ İl Merkezi’nde yer alan kamuya ait hastanelerin çalışanları oluşturmaktadır. Bu hastanelerde toplam 3077 sağlık çalışanı istihdam edilmektedir. Çalışmanın verileri, anket yöntemi ile toplanmıştır. Duygusal zekâ, duygusal emek ve mesleki stres ölçekleri, 5’li likert sistemine göre derecelendirilmiştir. Değerlendirilen anket sayısı ise 469’dur. Araştırma bulguları, duygusal emeğin, duygusal zekânın mesleki stres üzerindeki etkilerine aracılık ettiğini ve bu etkinin kısmi düzeyde kaldığını göstermektedir. Aracılık etkisini test eden modelin etki büyüklüğü (r2) %25’tir. Bunun %4’ünü dolaylı etki ve %21’ini ise doğrudan etki oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
The purpose of this study is to give empirical evidence to the claim that emotional labour has a mediating role in the relationship between emotional intelligence and occupational stress. The population of the study is composed of the employees of public hospitals in Elazığ. 3077 health workers have been employed in four public hospitals. To gather the data, a questionnaire was administered to 469 employees. Emotional intelligence, emotional labor and occupational stress scales were graded 5 likert-scale. The findings of the study revealed that emotional labor is a mediating effects on the emotional intelligence on occupational stress and this effect is on partial level. The effect size of the model testing the mediating effect is (r2) %25, %4 of which is indirect and %21 is direct.
Keywords
- AKYÜZ, M. (2018). Duygusal Emek Örgüt Temelli Öz-Saygı ve Yaşam Tatminini Etkiler mi? İşletme Araştırmaları Dergisi. 10(4), 170-186.
- ASLAN, Ş. (2013). Duygusal Zekâ Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik. Konya: Eğitim Yayınevi.
- ASLAN, Ş. ve ERKUŞ, A. (2008). Measurement of Emotional Intelligence: Validity and Reliability Studies of Two Scales. World Applied Sciences Journal. 4(3), 430-438.
- ASLAN, Ş. ve ÖZATA, M. (2008). Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 30, 7797.
- ASLAN, Ş., UYAR, S. ve GÜZEL, Ş. (2017). İş Hayatında Duygusal Zekâ. (Ed. B. AKDEMİR), İnsan Kaynakları Yönetiminde Güncel Yaklaşımlar. Ss. 39-65. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- AYDIN, H. (2017). Duygusal Zekâ (EQ) ve Stres Yönetimi İlişkisi. İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- BALTAŞ, Z. ve BALTAŞ, A. (2012). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- BALTAŞ, Z., ATAKUMAN, Y. ve DUMAN Y. (1998). Standardization of The Perceived Stress Scale: Perceived Stress in Turkey Middle Managers. Stress and Anxiety Research Society 19 the International Conference. İstanbul: Boğaziçi University 10-12 July1998.
- BARON, R. and KENNY, D. (1986). The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology. 51(6), 1173-1182.
- BASIM, N. ve BEĞENİRBAŞ, M. (2012). Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 19(1), 77-90.
- BAŞ, T. (2008). Anket. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- BEĞENİRBAŞ, M. ve MEYDAN, CH. (2012). Duygusal Emeğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışıyla İlişkisi: Öğretmenler Üzerinde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(3), 159-181.
- COHEN, S. and WILLIAMSON, G. (1988). Perceived Stress in A Probability Sample of The U.S. In: SPACAPAM, S. and OSKAMP, S. (Eds.). The social psychology of health: Claremont Symposium on Applied Social Psychology. Newbury Park, CA: Sage.
- CÜCELOĞLU, D. (1992). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- ÇALDAĞ, MA. (2010). Duygusal Emek Davranışlarının Sağlık Çalışanlarında İş Sonuçlarına Etkileri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- DE CASTRO, ABB. (2003). The Effect of Emotional Labor on Depression and Job Dissatisfaction Among Young Workers. Johns Hopkins University: Unpublished Doctoral Thesis.
- DELEN, MG. (2017). Emek Sürecinde Son Nokta: Duygusal Emek & Tinsel Emek. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- DEMİREL, HG. (2017). (a) Duygusal Emek. (Ed. B. AKDEMİR), İnsan Kaynakları Yönetiminde Güncel Yaklaşımlar. 299-327. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- DIEFENDORFF, JM.; CROYLE, MH. & GROSSERAND, RH. (2005). The Dimensionality and Antecedents of Emotinal Labor Strategies. Journal of Vocational Behavior. 66, 339-357.
- ERDOĞAN, T.; ÜNSAR, S. & SÜT, N. (2009). Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(2), 447-461.
- GUY, ME., NEWMAN, MA. and MASTRACCİ SH., (2008). Emotional Labor: Putting The Service in Public Service. M.E. Sharpe Inc., New York.
- GÜLER, HN. ve MARŞAP, A. (2018). Duygusal Emek, Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti: Cinsiyet ve İş Deneyimine Göre Farklılıkların İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 10(3), 488-507.
- GÜLLÜCE, AÇ. ve İŞCAN, ÖF. (2010). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 5(2), 7-29.
- GÜRBÜZ, S. ve ŞAHİN, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- JEON, A. (2016). The Effect of Pre-flight Attendants’ Emotional İntelligence, Emotional Labor, and Emotional Exhaustionon Commitment to Customer Service. Service Business. 10(2), 345–367.
- KARIM, J. (2009). Emotional Intelligence and Psychological Distress: Testing The Mediatory Role of Affectivity. Europe’s Journal of Psychology. 5(4), 20-39.
- KARIM, J. & SHAH, SH. (2014). Ability Emotional Intelligence Predicts Quality of Life beyond Personality, Affectivity, and Cognitive Intelligence. Applied Research Quality Life. 9(3), 733–747.
- KARIM, J. & WEISZ, R. (2010)(a). Emotional Labour, Emotional Intelligence, and Psychological Distress. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 36(2), 187-196.
- KARIM, J. & WEISZ, R. (2010)(b). Cross-Cultural Research on the Reliability and Validity of the Mayer Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT). Cross-Cultural Research. 44(4), 374–404.
- KARIM, J. a& WEISZ, R. (2011). Emotional Intelligence as a Moderator of Affectivity/Emotional Labor and Emotional Labor/Psychological Distress Relationship. Psychological Studies. 56(4), 348– 359.
- KAYA, U. & ÖZHAN, K. (2012). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi. 3(2), 109-130.
- KAYA, U. & SERÇEOĞLU, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum Dergisi. 1(36), 311-346.
- MUMCU, Y. & ESER, G. (2017). Duygusal Emek Öncel ve Sonuçları: Lisansüstü Tezleri Üzerinde Bir İnceleme. Antalya: 5. Ulusal Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı.
- ORAL, L. & KÖSE, S. (2011). Hekimlerin Duygusal Emek Kullanımı İle İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(2), 463-492.
- ÖZDAMAR, K. (2013). Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
- ÖZGÜN, A. (2015). Duygusal Emek Davranışının İş Stresi Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- ÖZKAN, G. (2013). Çağrı Merkezlerinde Duygusal Emek ve Örgütsel İletişim. Selçuk İletişim Dergisi. 7(4), 64-80.
- ÖZKAPLAN, N. (2009). Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi. Çalışma ve Toplum Dergisi. 2(21), 15-24.
- Performans Değerlendirme Nedir? (10.12.2017). Erişim Adresi: http://www.kariyer.net/ik- blog/performans-degerlendirme-nedir/
- PSILOPANAGIOTI, A.; ANAGNOSTOPOULOS, F., MOURTOU, E. & DIMITRIS, N. (2012). Emotional Intelligence, Emotional Labor, and Job Satisfaction Among Physiciansin Greece. Health Services Research. 463, 1-12.
- PUGLIESI, K. (1999). The Consequences of Emotional Labor: Effects on Work Stress, Job Satisfaction, and Weil-Being. Motivation and Emotion. 23(2), 125-154.
- SARIKAYA, MB. ve ATİLLA, G. (2018). Hekimlerde Duygusal Zekânın Karar Verme Stilleri Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 23(4), 1351
- ŞAT, A., AMİL, O. ve ÖZDEVECİOĞLU, M. (2015). Duygusal Zekâ ve Duygusal Emek Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Özel Okul Öğretmenleri İle Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1(39), 1-20.
- ŞENTURAN, Ş. (2014). Örnek Olaylarla Örgütsel Davranış. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- TEKİN, H. (2017). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi.
- TENGİLİMOĞLU, D.; AKBOLAT, M. & IŞIK, O. (2015). Sağlık İşletmeleri Yönetimi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
- TINAZ, P. (2005). Çalışma Yaşamından Örnek Olaylar. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- TOKMAK, İ. (2014). Duygusal Emek İle İşe Yabancılaşma İlişkisinde Psikolojik Sermayenin Düzenleyici Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 6(3), 134-156.
- TÖREMEN, F. & ÇANKAYA, İ. (2008). Yönetimde Etkili Bir Yaklaşım: Duygu Yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi. 1(1), 33-47.
- TUNÇ, P., GİTMEZ, A. & BOOTHBY, MRK. (2014). Yoğun Bakım ve Yataklı Servis Hemşirelerinde Duygusal Emek Stratejilerinin Empatik Eğilim Açısından İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 15, 45-54.
- TÜRKER, A. (2016). Duygusal Zekâ ve Duygusal Emeğin Satış Performansına Etkisi: Acenta Temsilcileri Üzerine Bir Uygulama. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 18(1), 76-96.
- UĞURLUOĞLU, Ö. & BAYIN, G. (2017). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Stres. İçinde: ÇİMEN, M. ve DENİZ, S. (Ed.) Sağlık Kurumları Yönetiminde Örgütsel Davranış Konuları. 187-212 Ankara: Nobel
- ÜLKER, N. (2016). Hastanede Çalışanların Stres ve Yönetimi. Balkan ve Yakındoğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(2), 28-37.
- ÜSTÜN, F. (2017). Örgütsel Adalet Algısının Duygusal Emek Üzerine Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 13(4), 801-818.
- YELKİKALAN, N. (2006). 21.Yüzyılda Girişimcinin Yeni Özelliği: Duygusal Zekâ. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 1(2), 39-51.
- YEŞİLYAPRAK, B. (2001). Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 7(1), 139-146.
