Sağlık Çalışanlarının İşkoliklik ve Tükenmişlik Düzeylerinin Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi
Author :
Abstract
Son dönemde işletmelerin rekabet koşullarında yaşanan değişim ve dönüşüm süreci yönetimle birlikte çalışanlar üzerinde de baskı oluşturmaktadır. Rekabet üstünlüğü kazanabilme adına daha etkili ve verimli olma arzusu çalışanları daha çok çalışmaya zorlamaktadır. Çalışanların iç ve dış baskılar sonucunda işkoliğe dönüşmesi tükenmişlik yaşanmasını da tetiklemektedir. Yaşanılan bu gelişmeler neticesinde işkoliklik ve tükenmişlik ilişkisi sıklıkla gündeme gelmektedir. Bu araştırmanın temel amacı, sağlık çalışanlarının işkoliklikleri ile tükenmişlik düzeylerinin ilişkisini tespit etmek ve demografik değişkenlerin bunlar üzerindeki etkisini ölçümlemektir. Araştırma evrenini Konya’da faaliyet gösteren bir kamu hastanesinin sağlık çalışanları oluşturmuştur. Toplamda 450 anket dönüş yapmış ancak 51 anket eksiklik nedeniyle analize alınmamıştır. Araştırma örneklemini toplamda 399 çalışan oluşturmuştur. Tanımlayıcı analizler sonrasında güvenirlik testi, açıklayıcı faktör analizi ve korelasyon analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre işkoliklik ile tükenmişlik arasında anlamlı ve pozitif yönde ilişki bulunmuştur(.539**). Normallik testi sonrasında yapılan Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis testi sonuçlarına göre sağlık çalışanlarının cinsiyet haricinde demografik değişkenleri işkoliklik ve tükenmişlik düzeylerini farklılaştırmaktadır.
Keywords
Abstract
Recently, the change and transformation process experienced in the competitive conditions of the enterprises put pressure on the employees along with the management. The desire to be more effective and efficient in order to gain competitive advantage forces employees to work harder. As a result of internal and external pressures, employees turn into workaholics, leading to burnout. As a result of these developments, the relationship between workaholism and burnout is frequently brought up. The main purpose of this study is to determine the relationship between workaholism and burnout levels of healthcare workers and the effect of demographic variables on them. The population of the study consisted of the health workers of a public hospital operating in Konya. A total of 450 questionnaires returned, but 51 questionnaires were not analyzed due to deficiency. The research sample consisted of 399 employees. After descriptive analysis, reliability test, explanatory factor analysis and correlation analysis were performed. According to the results of the analysis, a significant and positive relationship was found between workaholism and burnout scales (.539**). According to the results of Mann Whitney U test and Kruskal Wallis test, demographic variables of health workers except gender differentiate their workaholism and burnout levels.
Keywords
- Akça, F. (2008). Örgütsel Tükenmişlik ve Stres, (Ed. Mahmut Özdevecioğlu, Himmet Karadal), Örgütsel Davranışta Seçme Konular Organizasyonların Karanlık Yönleri Ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar, ss.107-124, İlke Yayınevi, Ankara.
- Akın, U. & Oğuz, E. (2010), Öğretmenlerin İşkoliklik ve Tükenmişlik Düzeylerinin İlişkisi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(3): 309-327.
- Akyüz, Z. (2012). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki; Hukukçular Ve Öğretim Elemanları Üzerinde Bir Saha Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Andreassen C. S. (2014). Workaholism: An Overview and Current Status Of The Research, Journal of Behavioral Addictions, 3(1), 1-11. Doi: 10.1556/JBA.2.2013.017
- Andreassen, C., Ursin, H., & Eriksen, H. (2007), The Relationship Between Strong Motivation to Work, Workaholism, and Health, Psychology & Health, 22: 615-629.
- Arslantaş, M., Soybaş İ. & Yalçınsoy A. (2016). İşkoliklik ile Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Avukatlar Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Innovative Strategical Social Research, 1(1): 11-18.
- Aydıntan, Belgin (2018). İşkoliklik, (Ed. Enver Aydoğan), Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar, ss.453-464, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Aydoğan, F.(2014). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Sakarya Üniversitesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M. & Duru, S,. (2011). “Tükenmişliğin Öğretmen Adayları Arasındaki Yaygınlığı, Demografik Değişkenler ve Akademik Başarı İle İlişkisi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (Ocak 2011/I): 151-165. Bardakçı, S. & Baloğlu, M. (2012). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Okul Yöneticilerinin İşkoliklik Eğilimleri, Eğitim ve Bilim, 37(164): 45-56. Bashan, E. (2012). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiyi Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Bayraktaroğlu, S. & Mustafayeva, L. (2008). İşkoliklik ve Örgütsel Verimsizlik, (Ed. Mahmut Özdevecioğlu, Himmet Karadal), Örgütsel Davranışta Seçme Konular Organizasyonların Karanlık Yönleri Ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar, ss.43-52, İlke Yayınevi, Ankara.
- Beek, I, Hu,Q. Schaufeli, B.W., Taris, T.W. & Schreurs, B. H.J. (2012). “For fun, Love, Or Money: What Drives Workaholic, Engaged, And Burned-Out Employees At Work?”, Applied Psychology: An International Review, 61 (1): 30-55.
- Burke, R.J., Matthiesen, S. B., & Pallesen, S. (2006). “Personality Correlates Of Workaholism”. Personality and Individual Differences, 40: 1223-1233.
- Cemaloğlu, N. & Şahin, E., D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2): 465-484.
- Çiftçi, G. & Sarıışık, M.(2015).Tükenmişlik (Burn Out), (Ed. Derman Küçükaltan, Şule Aydın Tükeltürk, Güney Çetin Gürkan) Örgütsel Davranışta Güncel Konular, ss.217-230, Detay Yayıncılık, Ankara.
- Doğan, M. (2015). İşkoliklik, (Ed. Derman Küçükaltan, Şule Aydın Tükeltürk, Güney Çetin Gürkan), Örgütsel Davranışta Güncel Konular, ss.1-15, Detay Yayıncılık, Ankara.
- Doğan, T. & Tel, F. D. (2011), Duwas İşkoliklik Ölçeği Türkçe Formunun (Duwas-Tr) Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1): 61-69.
- Dolgun, U. (2015). Tükenmişlik Sendromu, (Ed. Derya Ergun Özler), Örgütsel Davranışta Güncel Konular, ss. 287-310, (3. Baskı), Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa.
- Dosaliyeva, D. & Bayraktaroğlu, S. (2015). İşkoliklik, (Ed. Derya Ergun Özler) Örgütsel Davranışta Güncel Konular, ss. 213-246, (3. Baskı), Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa.
- Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Gülova, A. A., İspirli, D. & Eryılmaz, İ., (2014), “İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Beyaz Yakalılar Üzerine Bir Araştırma”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19:25-39.
- Harpaz, I. & Snir, R. (2003). Workaholism: its Definition and Nature, Human Relations, 56: 291-319. DOI: 10.1177/0018726703056003613
- Işıkhan, V. (2016). Çalışanlarda Tükenmişlik Sendromu (Eds. Meral, Gülhan, ve Ülkü Yılmaz Turay), Akciğer Kanserinde Destek Tedavisi, ss. 366-391, TÜSAD Eğitim Kitapları Serisi. İstanbul.
- İlhan, A. (2018). Örgütsel Tükenmişlik, (Ed. Enver Aydoğan), Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar, ss.537-556, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Kara F.M. & Gücal A.Ç. (2016). Akademisyenlerde İşkolikliğin Belirlenmesinde Serbest Zamanda Sıkılma Algısının Rolü, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1): 47-62.
- Kulaklıkaya, K. (2013). “İşkoliklik, Tükenmişlik Sendromu ve İş Yükü Algısı Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Líbano, M. del, Liorens, S. Salanova M. & Schaufeli, W. (2010). “Validity of A Brief Workaholism Scale”, Psicothema, 22(1): 143-150.
- Macit, M. & Ardıç, K. (2018). İşkoliklik, İş-Aile Çatışması ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3): 825-844.
- Maslach, C., Schaufeli, W.B., & Leiter, M.P. (2001). “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, 52: 397- 422.
- Metin, Ü. B., (2010), “The Antecedents and Consequences Of Burnout, Work Engagement And Workaholism”, Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Naktiyok, A. & Karabey, C. N., (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2): 179-198.
- Oruç, S. (2007). “Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Adana İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Ölçer, F. (2005). İşkoliklik Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9: 123-144.
- Salmela-Aro, K. & Nurmi, J. (2004). Employees’ Motivational Orientation And Well-Being At Work: A Person-Oriented Approach, Journal of Organizational Change Management, 17(5): 471-489. DOİ: 10.1108/09534810410554498.
- Schaufeli, W. B., Shimazu, A. & Taris, T. W. (2009). “Being Driven To Work Excessively Hard: The Evaluation Of A Two-Factor Measure Of Workaholism in The Netherlands and Japan”. CrossCultural Research, 43(4): 320-348.
- Schaufeli, W. B., Taris, T. W. & Bakker, A. B., (2008), “It Takes Two To Tango: Workaholism is Working Excessively And Working Compulsively”, (Eds. R. J. Burke ve C. L. Cooper), The Long Work Hours Culture: Causes, Consequences and Choices, pp. 203-226, Emerald, Bingley UK.
- Schaufeli, W.B., Taris, T.W. & Van Rhenen, W. (2008). “Workaholism, Burnout, and Work Engagement: Three Of A Kind or Three Different Kinds Of Employee Well-Being?”. Applied Psychology: an International Review, 57(2): 173–203. DOİ: 10.1111/j.1464-0597.2007. 00285.x
- Schorn, N. K. & Buchwald, P. (2007). Burnout in Student Teachers. In Electronic Proceedings of the 27th Conference of the STAR Society, (Eds. P. Roussi, E. Vasilaki, K. Kaniasty, & J. D. Barker), 13-15 July 2006, University of Crete, Rethymnon, pp. 150 - 159.
- Soysal, A. 6 Özçalıcı M. (2011). İş Yaşamında Tükenmişlik, (Ed. Aykut Bedük), Örgüt Psikolojisi Yeni Yaklaşımlar Güncel Konular, ss.189-212, Atlas Akademi, Konya. Sönmez, M. (2019). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiyi Ölçmeye Yönelik Avukatlar Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Sürgevil, O., Fettahlıoğlu, Ö.O., Gücenmez S., Budak, G. & Budak G. (2007). “Belediye Çalışanlarının Duygusal Saldırıya Uğrama ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1): 36-58.
- Taris, T.W., Beek, I., & Schaufeli, W.B. (2010). “Why Do Perfectionaists Have a Higher Burnout Risk Than Others? The Mediational Effect of Workaholism”. Romanian Journal of Applied Psychology, 12(1): 1-7.
- Türker, E. (2019). “İşkoliklik İle Tükenmişlik ve Görev Performansı Arasındaki İlişkide Özyeterliliğin Rolü”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Ankara.
- Vızvız, P. (2019). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Çalışma; Kamu Sektöründe Çalışan Taşeron İşçiler”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Yazıt, H. (2019). “4 ve 5 Yıldızlı Otel Çalışanlarının İşten Ayrılma Niyetleri, İşkoliklik Dereceleri ve Tükenmişlik İlişkilerinin İncelenmesi”, Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
