Author :
Abstract
Ülkeler arasındaki gelişmişlik karşılaştırmalarında, sağlık sektörü önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmada, Azerbaycan’da bulunan illerin sağlık sistemleri etkinliklerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. 2017, 2018 ve 2019 yılları ayrı ayrı incelenmiştir. 61 il araştırma kapsamındadır. Girdi odaklı Veri zarflama Analizi (VZA) CRS tekniği uygulanmıştır. Etkin olan ve olmayan iller tespit edilerek, referans alınması gereken iller için öneriler sıralanmıştır. Girdi değişkeni olarak; sağlık çalışanı sayısı, hastane yatak sayısı ve hekim sayısı kullanılmıştır. Girdi değişkenleri, 10000 kişi başına düşen rakamlardır. Çıktı değişkeni olarak ise; doğum sayısı, bebek ölüm sayısı, ölüm sayısı ve poliklinik sayısı göstergeleri kullanılmıştır. Çıktı değişkenleri, 1000 kişi başına düşen rakamlardır. Analizde, bebek ölüm sayısı ve ölüm sayısı değişkenlerinin tersi kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları incelendiğinde 3 yılda da tam etkin çıkan iller; Cebrayıl, Hacıkabul, Hocalı, Kelbecer, Kusar, Lerik, Masallı, Saatlı, Sabirabad ve Yardımlı’dır. 3 senelik VZA skorlarının ortalamaları alındığında, en düşük skora sahip olan iller sırasıyla Bakü (%30), Şirvan (%32), Sumkayıt (%32), Gence (%42), Mingeçevir (%42), Şeki (%45), Berde (%47) ve Gakh (%47)’dir. Zerdab ve Tovuz illerinin etkinlikleri, 2017’de %58 iken 2019’da sırasıyla %86 ve %88’e yükseltmiş olmaları önemlidir. İllerin etkin ve verimli bir şekilde yönetilmeleri, ülke ekonomisi ve gelişmişlik açılarından da faydalar sağlayabilecektir. Etkinlikleri düşük olan illerde, sağlık performansını artırmaya yönelik politikaların geliştirilmesi gerekmektedir.
Keywords
Abstract
In the development comparisons between countries, the health sector occupies an important place. In this study, it was aimed to compare the health systems efficiencies of the provinces in Azerbaijan. The years 2017, 2018 and 2019 were examined separately. 61 provinces are covered by research. Input-oriented Data Envelopment Analysis (DEA) CRS technique has been used. Efficient and inefficient provinces were identified and potential improvement proposals were listed. As input variable; the number of health workers, the number of hospital beds and the number of physicians were used. Input variables are figures per 10000 people. As an output variable, the indicators of the number of births, the number of infant deaths (less than 1 year old), the number of deaths and the number of outpatient clinics were used. Output variables are figures per 1000 people. In the analysis, the inverse of the infant mortality and mortality variables (since they express a negative value) was used. The provinces that are fully efficient every 3 years are Jabrayil, Hajikabul, Xocalı, Kalbajar, Qusar, Lerik, Masalli, Saatli, Sabirabad and Yardımli. The provinces with the lowest score are Baku (30%), Shirvan (32%), Sumkayit (32%), Ganja (42%), Mingechevir (42%), Sheki (45%), Berde (47%) and Gakh (47%), respectively, when the 3-year DEA scores are averaged. It is important that the provinces of Zardab and Tovuz increase their DEA scores from 58% in 2017 to 86% and 88% respectively in 2019. Productive and efficient management of the provinces will also benefit the country's economy and development. In provinces with low efficiency, policies aimed at improving health performance need to be developed.
Keywords
- Ağırbaş, İ., Akbulut, Y., & Önder, Ö. R. (2011). Atatürk Dönemi Sağlık Politikası. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 12(48), 733–748.
- Alaiad, A., Najadat, H., Al-Mnayyis, N., & Khalil, A. (2018). Associative Classification of the Jordanian Hospitals Efficiency Based on DEA. 2018 IEEE Conference on Big Data and Analytics, ICBDA 2018, 23–26.
- ARDSK. (2021). Azerbaycan Respublicasının Dövlət Statistika Komitəsi, Erişim Tarihi: 11.05.2021. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/
- Bhat, R., Verma, B. B., & Reuben, E. (1985). Envelopment Analysis (DEA). Journal of Health Management, 3(2), 309– 328.
- Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. XXI Simpósio Brasileiro de Recursos Hídricos, 2, 429–444.
- Charnes, A., Cooper, W., Lewin, A. Y., & Seiford, L. M. (1996). Data Envelopment Analysis. USA: Kluwer Academic Publishers.
- Çelik, Y., Khan, M., & Hikmet, N. (2017). Achieving Value for Money in Health: a Comparative Analysis of OECD Countries and Regional Countries. International Journal of Health Planning and Management, 32(4), e279–e298.
- Farrell, M. J. (1957). The Measurement of Productivite Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), 120(3), 253–290.
- Kutlar, A., & Salamov, F. (2016). Azerbaycan Kamu Hastanelerinin Etkinliğinin VZA Uygulaması ile Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 1–17.
- Naveh, E., Stern, Z. (2005). How quality improvement programs can affect general hospital performance. International Journal of Health Care Quality Assurance, 18(4), 249–270.
- Özdemir, A. İ. (2009). Hizmet Sektörü Etkinliğinin Makro Düzeyde İncelenmesi: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkelerin Sağlık Sektörü Üzerine Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(Temmuz-Aralık), 189–204.
- Ramanathan, R. (2005). Operations Assessment of Hospitals in The Sultanate of Oman. International Journal of Operations and Production Management, 25(1), 39–54.
- Ravangard, R., Hatam, N., Teimourizad, A., & Jafari, A. (2014). Factors affecting the technical efficiency of health systems: A case study of economic cooperation organization (ECO) countries (2004–10). International Journal of Health Policy and Management, 3(2), 63–69.
- Selamzade, F. (2021). Evaluation of the Effıciency of the Healthcare Systems of the Russian Federation with Data Envelopment Analysis: An Example of Republics. Globus: Economy and Law, 7(41), 7–20.
- Şahin, I., Özcan, Y. A., Özgen, H. (2011). Assessment of Hospital Efficiency Under Health Transformation Program in Turkey. Central European Journal of Operations Research, 19, 19–37.
- Şahin, İ. (1999). Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi. Amme İdaresi Dergisi, 32(2).
- Şahin, İsmet. (2008). Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1).
- Şener, M., Yeşilyurt, Ö., & Salamov, F. (2017). Türk Devletleri Sağlık Sistemlerinin ve Harcamalarının Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 61, 511–523.
- Ünal, A., & Tagiyev, R. (2016). Sağlık Sisteminde Desantralizasyon : Türkiye ve Azerbaycan Sağlık Sistemleri Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel, 479–497.
- Wang, B. B., Ozcan, Y. A., Wan, T. T. H., & Harrison, J. (1999). Trends in Hospital Efficiency Among Metropolitan Markets. Journal of Medical Systems, 23(2), 83–97.
- Yıldırım, H. H., & Yıldırım, T. (2011). Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türkiye Sağlık Sektörü (2. Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
- Yüksel, O. (2021). Comparison of Healthcare System Performances in OECD Countries. International Journal of Health Services Research and Policy, vol. 6, no. 2, pp. 251-261.
- Zeynalova, Z. (2020). Azerbaycan’da Sosyal Adaletin Güçlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 215–232.
