Kentleşmenin İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi: Kadirli Örneği
Author :
Abstract
Geçmişten günümüze tüm toplumlar için en önemli besin maddelerinden olan ekmek, her toplumda farklı yöntemlerle yapılmaktadır. Çoğu toplumda geleneksel ekmek yapma sorumluluğu kadınların omuzlarına yüklenmiştir. Haliyle kadının iş hayatına girmesi sonucunda bazı ekmek yapım teknikleri -hatta ekmek kültürü- unutulma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Özellikle kentleşme ile bireyler yaşamın hızına, teknolojiye ve modern yaşam tarzına uygun davranmışlardır. Bu da mutfak kültürünü olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, her geçen gün somut olmayan kültürel miras kapsamındaki yufka ekmek yapımının gelecek kuşaklara aktarımı güçleşmektedir. Bu çalışmada, Osmaniye-Kadirli ilçesindeki kentleşmenin ince ekmeklerden yufka ekmeği yapımı ve paylaşımı kültürü üzerindeki etkisi incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Çalışma kapsamında amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 10 kadın katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda, somut olmayan kültürel miras kapsamında yer alan yufka ekmeğinin günümüzde yavaş yavaş unutulmaya başladığı görülmüştür. Ayrıca, kentleşme yufka ekmeği yapımının yeni nesile aktarımını da zorlaştırmaktadır. Kentte yaşayan insanlar emeği ve yapımı zor olan yufka ekmeğini tüketebilmek için ancak bu ekmeği ücretli olarak başkalarına yaptırabilmektedir. Kentlerde bu geleneğin devam ettirilebilmesi için yerel yönetimlerin bu konuda gençlere yönelik tanıtımlar yapması ve/veya fuarlar düzenlemesi faydalı olacaktır.
Keywords
Abstract
Bread, one of the most important nutrient sources for all societies from past to present, is made in different ways in every society. In most societies, the responsibility of making traditional bread has been placed on the shoulders of women. Naturally, as a result of women's entry into business life, some bread-making techniques -even bread culture- faced the danger of being forgotten. Especially with urbanization, individuals have behaved in accordance with the pace of life, technology, and modern lifestyle. This situation negatively affects the culinary culture. Hence, it is getting harder to transfer the production of yufka (phyllo) bread, which is within the scope of intangible cultural heritage, to future generations. In this study, the effect of urbanization in Kadirli district on the culture of making and sharing yufka (phyllo) bread from flatbreads was investigated. Semi-structured interview technique was used in the study carried out with the qualitative research method. Within the scope of the study, interviews were conducted with ten female participants determined by purposive sampling method. As a result of the study, it has been seen that nowadays the yufka (phyllo) bread, which is included in the intangible cultural heritage, is gradually being forgotten. Also, urbanization makes it difficult to transfer the production of yufka (phyllo) bread to the new generation. People living in the city can have others make this bread for a fee to consume the phyllo bread, which is tough to make. To continue this tradition in cities, it would be beneficial for local governments to promote and/or organize fairs on this issue for young people.
Keywords
- Agcadağ, İ. (2011). Kentleşme sürecinde tüketim: Antalya semt pazarları örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
- Akdere, H.S. (2018). Türkiye'de kültür turizmi ve Tarihi Yarımada’nın kültür turizmine sosyal ve ekonomik katkıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
- Albustanlıoğlu, T. (2019). Roma imparatorluğunda fırın organizasyonu ve ekmek üretimi: Pompei emeği örneği. Journal of Tourism and Gastronomi Studies, 7(2), 1344-1366. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.424
- Alyakut, Ö., & Küçükömürler, S. (2018). Geleneksel bir ekmek çeşidi: Yufka ekmeği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 379-395. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.288
- Atak, M. (2017). Buğday ve Türkiye buğday köy çeşitleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 71- 88.
- Babacan, H. (2021). Yöresel kültür ekonomileri bağlamında Rize halk kültür unsurlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
- Bayoğlu, A. (2014). Erzurum'da lavaş (Acem ekmeği). Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(53), 163-185.
- Boztoprak, B. (2021). Somut olmayan kültürel mirasların yaratıcı turizm kapsamında değerlendirilmesi: İnce ekmek yapımı ve paylaşımı geleneği, Erzurum Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane.
- Ceyhun Sezgin, A., & Bülbül, S. (2017). Türk sanatı ve mutfak kültüründe buğday. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 1080-1091.
- Coşkuner, Y., Karababa, E., & Ercan, R. (1999). Düz ekmeklerin üretim teknolojisi. Gıda, 24(2), 89-97.
- Çan, M.F. (2014). Türkiye'de kentleşme ve bölgesel kalkınma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi. Malatya.
- Ertürk, A., Arslantaş, N., Sarıca, D., & Demircan V. (2015). Isparta ili kentsel alanda ailelerin ekmek tüketimi ve israfı, Akademik Gıda, 13(4), 291-298.
- Güler, S. (2016). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 24-30.
- Gültekin, M., & Doğan, A. (2018). Gelenekselden moderniteye değişen kentsel yaşam ve kent kültürü: Elazığ örneği. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 11(XXXVII-2), 334-370. https://doi.org/10.14225/Joh1471
- Karabağ, Y. (2004). Kentleşme, kentlileşme ve kentsel suç (Kocaeli örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
- Karabaşa, S. (2009). Somut olmayan kültürel miras envanteri. TÜBA-KED, (7), 179-182.
- Kaya, M., & Yaman, M. (2021). Hititlerden Anadolu'ya miras mutfak kültürü. V. Uluslararası Gastronomi Turizm Araştırmaları Kongresi, 7-8 Ekim, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
- Kurt, B. (2020). Somut olmayan kültürel miras unsurlarından yöresel yiyecekler: Kınalı ekmek. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 13(29), 20-32.
- MEGEP. (2012). Ekmek Hamuru Hazırlama. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- MEGEP. (2018). Ekmek Çeşitleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Negiz, N. (2017). Kentlerin tarihsel sürdürülebilirliğinde kültürel miras: Önemi ve değeri üzerine düşünmek. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 159-172.
- Oğuz, M.Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Milli folklor, 21(82), 6-12.
- Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ., & Atlı, A. (2016). Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlilerine; Türkiye'de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 218-233. https://doi.org/10.21566/tarbitderg.281346
- Özfidaner, M. (2007). Kentleşme ve toplumsal değişime Yatağan örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Muğla.
- Özgüdenli, O., & Uzunağaç, Ö. (2014). Selçuklu Anadolu'sunda ekmek. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 43-72. https://doi.org/10.16985/MTAD.201417924
- Öztaş, F., & Özbolat, A. (2019). Kentlileşen gelenek, geleneklileşen kent. ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 176-189.
- Polat, M. (2020). Yöresel Yemek İmajının Destinasyon Tercihine Etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 183-194. DOI: 10.17295/ataunidcd.712430
- Rzayeva, S. (2020). Küreselleşmenin kültürel akışları ve somut olmayan kültürel miras üzerindeki etkileri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(29), 33-52. https://doi.org/10.12981/mahder.670096
- Sayın, S.S. (2019). Kültür politikaları bağlamında milli kültür şuralarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul
- Şen, M. A., & Ekinci, E. (2020). Türkiye'de üretilen coğrafi işaret ile tescillenmiş ekmek çeşitleri üzerine bir nitel araştırma. Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 32-41.
- Şensoy, S.E. (2005). Köy, kent ve göç (Van ilinin çevre il ve ilçelerinden göç edenlerin sorunlarına sosyolojik bir yaklaşım). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Yolcu, M.A. (2018). Nevşehir yöresinde ailelerin geleneksel kış hazırlıkları. Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 7-22.
- Zülfikar, H. (2012). Anlamları, deneyimleri ve çeşitleriyle ekmek. TDK Türk Dili Dergisi, 3(728), 12-17.
- https://www.ktb.gov.tr/TR-96254/kultur.html (Erişim Tarihi: 23/04/2022).
