Author:
Abstract
Yoksulluk, ortadan kaldırılması için uluslararası kuruluşlar başta olmak üzere aktif bir şekilde mücadele edilen günümüzün en büyük küresel sorunlarından biridir. Barınma, eğitim, sağlık gibi temel insani ihtiyaçların karşılanamaması olarak tanımlanabilen yoksulluk dünyanın en gelişmiş ülkelerinde dahi görülebilmektedir. Son dönemlerde yoksulluğu sadece ekonomik bağlamda ele almayan, yoksulluğun insani boyutuna da değinen tanımlamalar yapılmıştır. Amartya Sen tarafından ortaya konan, Birleşmiş Milletler ve ona bağlı Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından da benimsenen, yoksulluğu salt gelir miktarıyla betimleyen tanımlara karşı çıkan yapabilirlik yaklaşımı da yeni yoksulluk tanımlarından biridir. Sen, yapabilirlik kavramını; açlık, hastalık, eğitimsizlik, kötü yaşam koşulları gibi, hiç kimsenin istemeyeceği durumlardan kaçınabilme yetisi olarak görmüş ve yoksulluğu yapabilirlikten yoksun olmak şeklinde tanımlamıştır. Sen yoksulluğu gelir yoksunluğundan ziyade, kapasite yoksunluğu olarak ele almakta ve yoksulluk göstergesi olarak sadece gelir düzeyine bakılmasını kabul etmemektedir. Bu çalışmada da Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verileri kullanılarak, Türkiye’deki yoksulluk durumu Amartya Sen’in yapabilirlik yaklaşımı çerçevesinde ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Poverty is one of the biggest global problems of our time, actively tackled to resolve, especially by international organizations. Poverty, which can be defined as the inability to meet basic human needs such as shelter, education, health, can be seen even in the most developed countries of the world. Recently, definitions of the poverty have been made that address not only with economic context but also refer the human aspect of poverty. The ability (capacity) approach, which was put forward by Amartya Sen and adopted by the United Nations and its associate United Nations Development Programme (UNDP), is also one of the new definitions of poverty that oppose definitions that describe poverty only in terms of income. Sen describes poverty as deprived of ability and views the concept of ability as a competence to refrain from situations no one would want such as hunger, illness, lack of education, bad living conditions. Sen discusses poverty as a paucity of capacity, rather than income, and do not accept income alone as an indicator of poverty. In this study, the poverty situation in Turkey was handled within the framework of the ability approach of Amartya Sen by using the data of Turkish Statistical Institute (TURKSTAT / TÜİK).