Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Sürecinde Yapılan İdari Reformların Taşrada Uygulanması: Şırnak Kazası Örneği (1850-1914)
Author:
Abstract
Osmanlı Devleti’nde, XIX. yüzyılın başlarından itibaren meydana gelen modernleşme süreci, özellikle Tanzimat Fermanının (Gülhane hatt-ı hümayunu) ilanı ile beraber devletin sosyal, ekonomik ve idari yapısında bir takım reformların yapılmasını sağlamıştır. Bu dönemin en önemli özeliklerinden biri de merkez ve taşra idari birimlerinde yapılan reformlardır. Dönemin şartlarına göre merkezden uzak, Anadolu coğrafyasının güney doğusunda ve kırsal bir bölgesinde yer alan Şırnak kazasında, Tanzimat ve sonrasında meydana gelen idari reform uygulamalarına uygun olarak kaza idari meclisi, kaza deavi meclisi, belediye teşkilatı ve hükümet konağı gibi kurum ve kuruluşlar oluşturulmuştur. Tüm bu kurum ve kuruluşlara merkezden çeşitli tayinler yapıldığı gibi, müslim ve gayr-i müslim yörenin ileri gelenleri de bu kuruluşlarda yer alarak idarenin tesisinde aktif roller üstlenmişlerdir. Çalışmanın amacı, Osmanlı modernleşme sürecinde yapılan idari reformların Şırnak kazasındaki uygulamalarını tespit etmektir. Başta Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi ve Devlet/Vilayet salnameleri olmak üzere konu ile ilgili ikincil kaynaklardan da yararlanılan çalışmada, modernleşme sürecinde idari anlamda yapılan reformların merkezden taşraya nasıl yansıdığı, reformların uygulanmasında çekilen güçlükler ve halkın bu idari reformlara verdikleri tepkiler ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
The modernization process which took place in the Ottaman Empire since the begining of the 19th century, especially with the declaration of Edict of Tanzimat (the rescript of Gülhane) made some reforms in the social, economic and administrative structure of the state. One of the most essential features of this era is the reforms carried out in central and country administrative units. According to conditions of the era the institutions and organizations like board of governors, municipal organization, and goverment office were constituted after the reorganization (tanzimat) in the district of Şırnak in the south eastern of Anatolia and in a rural area that is far away from center. As various appointment from center to all these institutions and organization were made the establishment of muslim and non-muslim have also taken part in these organizations and taken an active role in the establishment of administration. The aim of this study is to determine the implicaton of modernizaton process of Ottoman in Şırnak. In this study especially the presidential Ottoman archives and the secondary sources related to the subject were also used. In the process of modernization, the reflections of the administrative refinements from the center to the country, the difficulties in the implementation of the regimes and public reactions to the administrative reforms has been put forward.