Author :
Abstract
Yoksulluk bugün tüm dünya ekonomilerinin üzerinde durduğu önemli bir sorundur. Gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerde etkisi farklı boyutlarda yaşansa da çözülmesi gereken önemli ekonomik problemlerdendir. Yoksullukla mücadelede merkezi yönetimlerin uyguladığı politikalar son derece önemlidir. Ancak son yıllarda sosyal devlet anlayışının yaygınlaşması ile yerel yönetimler olarak belediyelerin de önemli görevler üstlenmiş oldukları bilinmektedir. Sosyal belediyecilik kavramı ihtiyacı olanlara ekonomik destek sağlanması, sosyal sorunların ortadan kaldırılması, insanların huzurlu, güvenli bir refah ortamında yaşamalarının sağlanması noktasında ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla belediyelerin asli görevlerinin yanında sosyal belediyecilik ilkesi gereği yoksulluk sorunuyla mücadele politikaları ve uygulamaları da gündeme gelmektedir. Belediyeler yerel statüde olması sebebiyle halka yakınlığın getirdiği avantajı da kullanarak götürülen hizmetlerin geliştirilmesi ve pek çok alanda sosyal iyileştirmelerin yapılmasında daha etkin bir rol oynamaktadırlar. Bu nedenle bu çalışmada, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin yoksullukla mücadelede uyguladığı politikaları bütçe, faaliyet raporları, stratejik planlama raporları ve mali analiz raporları dikkate alınarak incelenmiştir. Yerel yönetimlerin pek çoğunda olduğu gibi Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nde de yoksullukla mücadele konusunda yoksulluk oluştuktan sonra yapılan çalışmaların daha yoğun olduğu, ihtiyaç sahiplerine yönelik daha çok ayni ve nakdi yardımların yapıldığı görülmüştür. Ayrıca yoksullukla mücadelede bütçeden yeteri kadar payın ayrılmadığı, yeterli düzeyde uzman personelin olmadığı, koordinasyon eksikliği ve dolayısıyla mücadelede verimliliğin istenilen düzeyde olmadığı gözlenmiştir.
Keywords
Abstract
Poverty is an important problem that all world economies are focusing on today. It is one of the important economic problems that need to be solved, although its effects are experienced in different dimensions in developed and underdeveloped countries. Policies implemented by central governments in the fight against poverty are extremely important. However, it is known that municipalities, as local governments, have undertaken important duties with the spread of the social state understanding in recent years. The concept of social municipality comes to the fore in providing economic support to those in need, eliminating social problems, and ensuring that people live in a peaceful and safe environment of welfare. Therefore, in addition to the main duties of the municipalities, policies and practices for combating the problem of poverty come to the fore in accordance with the principle of social municipality. Due to their local status, municipalities play a more active role in improving the services provided and making social improvements in many areas by using the advantage of being close to the public. Therefore, in this study, the policies implemented by Diyarbakır Metropolitan Municipality in the fight against poverty are examined by considering the budget, annual reports, strategic planning reports and financial analysis reports. As in many of the local governments, it has been observed that the efforts to combat poverty in Diyarbakır Metropolitan Municipality are more intense after the poverty has occurred, and more in-kind and cash aids are provided to those in need. In addition, it has been observed that there is not enough share from the budget in the fight against poverty, there is not enough expert personnel, there is a lack of coordination and therefore the efficiency in the fight is not at the desired level.
Keywords
- Belediye tarafından engellilerin toplumsal hayatta görünür olması için erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik düzeylerinin arttırılması adına engelli servis araçlarının tahsisi ve hizmetlerin sürdürülmesi amacıyla Engelli Yaşam Merkezi’nde 1.848 servis yapılmış olup bu hizmetten 2.785 kişi faydalanmıştır. Bununla birlikte Engelli Yaşam Merkezi’nde atölye çalışmaları yapılmış olup 174 kişi yapılan çalışmalara katılım göstermiştir. Hizmet verilen kurumda engellilere yönelik danışmanlık hizmeti verilmiş ve 670 kişi de danışmanlık hizmetlerinden yararlanmıştır (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2019).
- Belediyenin engelli istasyon sayılarını artırması, mevcut istasyonların bakımını gerçekleştirmesi ve belediyeye ait yapıların engellilere göre erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik olarak dizaynını yapması faaliyet raporlarında amaçlanmıştır ancak bütçe yetersizliğinden dolayı söz konusu hizmetler gerçekleştirilememiştir (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2019). Engelli ve yaşlı vatandaşlara yönelik gerçekleştirilen hizmetlerin amaçlanan hizmetlere nazaran oransal olarak az olduğu söylenebilir. Belediyenin bu kesime yönelik hizmetleri hem çeşitlendirmesi hem de hedeflenen amaçların gerçekleştirilmesi son derece önemlidir.
- 80 90 Yüksek Gerçekleştirildi Belediye tarafından lise ve üniversite öğrencilerine yönelik hem sınavlara hazırlık hem de derslere destek amacıyla 13 derste branş ve 17 atölye oluşturulmuş ve atölyelerde verilen ders destek programlarına 2.510 çocuğun kayıt yaptığı belirlenmiştir. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin genel olarak eğitim etkinlikleri incelendiğinde eğitim kurslarının çoğunlukla dezavantajlı kesimlere yönelik yapıldığı ve yapılan faaliyetlerin tatmin edici seviyede olduğu söylenebilir. Sosyal hizmet ve yardımlar açısından kadınlara yönelik yapılan faaliyetler de son derece önemlidir. Dezavantajlı kesim kapsamına giren kadınlar sosyal devletin bir gereği sosyal politika uygulayıcıları tarafından göz önünde bulundurulan ve önemsenen kesimdir. Yoksullukla mücadele kapsamında belediyelerin öncelikli amaçlarından biri de kadınları işgücü piyasasına dahil etmek olmalıdır. Bu bağlamda, Tablo 6’da Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin dezavantajlı olan bu kesimde yönelik yapmış olduğu çalışmalar yer almaktadır. Tablo 6. 2019 Yılı Yoksullukla Mücadele Kapsamında Kadınlara Yönelik Hedeflenen ve Gerçekleştirilen Yardımlar Kadın istihdamının sağlanması amacıyla açılan mesleki eğitim kurslarında danışmanlık hizmetinin verilmesi ve ilgili iş kolları ile görüşmelerin yapılması
- 180 160 Başarılı Gerçekleştirildi Kaynak: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu (2019) bilgilerinden derlenmiştir Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin yoksullukla mücadele kapsamında kadınlara yönelik yapmış olduğu etkinlikler incelendiğinde, yapılan çalışmaların istenilen düzeyin altında kaldığı görülmektedir. Eğitim kurslarına ağırlık verilmekle birlikte istihdamlarının sağlanması için yürütülen projelerin pasif kaldığı söylenebilir. Ayrıca Mor Bayrak hizmetine işlerlik kazandırılması, semt pazarlarında kadın emeğinin görünürlüğünün ve payının artırılması yapılması gereken öncelikli faaliyetler olarak değerlendirilebilir. Belediyeler yoksullukla mücadele kapsamında dezavantajlı kesimler başta olmak üzere vatandaşlarına sağlık hizmetini sunmakla mükelleftir. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından verilen sağlık hizmetleri anne-çocuk sağlığı, poliklinik hizmetleri, diş muayene hizmetleri, hasta nakil hizmetleri olarak sıralanabilir. Tablo 7. 2019 Yılı Yoksullukla Mücadele Kapsamında Yürütülen Sağlık Hizmetleri Hizmet Türü Hedeflenen Gerçekleşen Başarı Durumu Sebep Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerinin verilme sayısı
- 2019 Faaliyet raporları incelendiğinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin bu hizmetlerin yanı sıra düşük gelirli ve yoksul ailelere yönelik olarak defin ve cenaze hizmetleri sunmuş olduğu görülmektedir. Defin işlemlerini gerçekleştiremeyen vatandaşlar için cenaze malzemelerinin temin edilmesi amacıyla 50 mahalleye 13 tane cenaze malzemesi yardımı yapılmıştır. Buna ek olarak 2572 kişi için cenaze nakil işlemleri gerçekleştirilmiştir. Belediye tarafından tarımsal kesimdeki yoksulluğu önlemek amacıyla çiftçilere organik sebze tohumu dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca kooperatif üyelerine 70 kg organik sebze (salatalık, biber, domates, kabak, bamya, patlıcan, fasulye) tohumu dağıtımı gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak 73 çiftçiye, organik sebze üretiminde kullanılmak üzere, toplamda 23 bin kg organik solucan gübresi ile birlikte organik ürün yetiştiriciliği sertifikasına sahip 96 çiftçiye toplamda 11 bin 805 adet ceviz, badem, kiraz ve fıstık fidanı dağıtımı yapılmıştır. Bu fidanların dikilmesi ile Lice ilçesinde 350 dekarlık organik meyve bahçesi oluşturulmuştur. ‘Organik Tarımın Geliştirilmesi Projesi’ ile 200 çiftçiye 40 bin adet ceviz badem ve fıstık fidanı ile 20 bin litre organik gübre dağıtımı yapılarak çiftçi desteklenmiştir.
- Yoksulluk ekonomik ve sosyal yansımaları olan ve bugün pek çok ekonominin önemle üzerinde durduğu bir sorundur. Ülkeden ülkeye ve hatta bölgelere göre farklılık gösterebilen yoksulluğun en yaygın nedenleri işsizlik, yetersiz eğitim ve sağlık hizmetleri, hanehalkı yapısı, özellikle kırdan kente gerçekleştirilen göçler olarak sayılabilmektedir. Yoksullukla mücadele noktasında sosyal devlet anlayışı gereği merkezi yönetimlerin faaliyetleri oldukça önemlidir. 1980’li yıllar itibariyle gelişme gösteren ancak küreselleşmenin etkisiyle 2000’li yıllar itibariyle de faaliyet alanı genişleyen yerel yönetimlerin yoksullukla mücadele konusunda etkinliklerini artırabilmek adına bütçeden ayrılan payları artırılmış ve böylece yoksullukla mücadele konusunda hem merkezi yönetim hem de yerel yönetimler birlikte faaliyet göstermeye başlamışlardır.
- Erdem, T. (2006). “Yoksulluk”, Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavramlar ve Süreçler, Ankara: Lotus Yayınevi.
- Ertem, E.T. (2015). Toplumsal Farklılaşma ve Türkiye’de Yoksulluk Sorununun Ölçümü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans
- Tezi), Gazi Üniversitesi. Erdoğdu, M.M. (2008). Türkiye’de Sosyal Bütçe ve Gelişimi, İstanbul: TESEV Yayınları. Ersöz, H.Y. (2011). Sosyal Politikada Yerelleşme. İstanbul Ticaret Odası, İstanbul. Güler, M. (2009). Toplumcu Belediyeciliğin Doğuş Koşulları Üzerine, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık. Gündoğan, N. (2008). Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele, Ankara Sanayi Odası Dergisi, Ocak-Şubat. Güran, T. (2006). Ekonomik ve Mali Yönleriyle Vakıflar-Süleymaniye ve Şehzade Süleyman Paşa Vakıfları, İstanbul:
- Kitabevi Yayınları. Hazman, G.G. (2010). Kamusal Etkililik Göstergesinin Seçilmiş Değişkenler Üzerindeki Etkilerinin OECD Ülkeleri
- Açısından Değerlendirilmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C. XII, S.II, 1-22. Juanah, M. (2005). The Role of Micro-financing in Rural Poverty Reduction in Developing Countries, Wismarer
- Diskussionspapiere, 8:24. Karakaş, M. (2010). Küresel Yoksulluğun Öteki Yüzü: Yeni Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2): 8-9. Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: İmge Yayınevi. Kurşuncu, H. (2006). Kentsel Yoksulluk: Diyarbakır Aziziye Mahallesi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),
- Ankara Üniversitesi. Okidegbe, N. (2001). Rural Poverty Trends and Measurement, The World Bank Rural Development Family Rural
- Development Strategy. Background Paper, New York. Önen, S.M. (2010). Yerel Yönetimlerin Yoksullukla Mücadelesi: Malatya Belediyesi Örneği, Sayıştay Dergisi, 79: 63-95. Özbaran, H. (2004). Türkiye’de Kamu Harcamalarının Son Beş Yılının Harcama Türüne Göre İncelenmesi, Sayıştay
- Dergisi, 53. Seyyar, A. (2002). Sosyal Siyaset Terimleri (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Beta Yayınları. Shekhar, Jha.H. (1994). Culture of Poverty: A Sociological Study, Varanasi: Ganga Kaveri Publishing House. Smith, B. C. (1996). Sustainable Local Democracy. Public Administration and Development, 16(2), 163-178. Şeker, M. (2011). Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberi, İstanbul: Tesev Yayınları. Şenses, F. (2009). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İstanbul: İletişim Yayınları. Toprak, D. & Şataf, C. (2009). Türkiye’de Yerel Yönetimler Reformu Çerçevesinde Sosyal Belediyecilik Yaklaşımı, Sosyal
- ve Beşeri İlimler Dergisi, 1(1): 14. Yaşar, S. & Taşar, M.O. (2019). Kavramsal Olarak Yoksulluk ve Türkiye’de Yoksullukla Mücadele Politikalarının Etkileri,
- Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(38): 118-144. Yıldırım, A., Doğan, C. &Topçuoğlu, A. (2011). Türkiye’de 1980-2010 Yılları Arasında Uygulanan Yoksullukla Mücadele
- 1-20. http://tesev.org.tr/wpcontent/uploads/2018/11/yerel_yonetimlerde_sosyal_butceyi_ızleme_raporu.pdf. Erişim
- Tarihi: 09.05.2021. https://sosyalyardimlar.aile.gov.tr/hakkimizda/sosyal-yardimlasma-ve-dayanismayı-tesvikfonu/ icerik, Erişim Tarihi:
- 03.05.2021. http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf), Erişim Tarihi: 22.06.2021
