Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA: Türkiye’nin Orta Asya Ülkelerine Yaptığı Kalkınma Yardımlarının İncelenmesi
Author :
Abstract
Dış politika, bir devletin diğer devlet ya da devletlere karşı uygulamakta olduğu politikalar topluluğunun çatısıdır. Devlet, dış politika araçlarını çıkarlarını muhafaza edip varlığını devam ettirmek, devletin kalkınmasını, gelişmesini ve savunmasını gerçekleştirmek, diğer devletlerden gelen politik etkileri bertaraf etmek ya da yönünü değiştirmek için kullanır. Günümüz dünyasında devletlerin dış politika araçları diplomasi, propaganda, iktisadi yöntemler, savaş ve iç işlere karışma şeklinde tasnif edilebilir. İktisadi yöntemler daha çok gelişmiş devletler tarafından kullanılabilmektedir. İktisadi ve ticari ilişkilerin bir dış politika aracı olarak kullanılması genel olarak üç amaca yöneliktir: Ödüllendirme ve cezalandırma, doğal kaynakları ele geçirme ve nüfuz alanı oluşturma. İlk olarak ödüllendirme ve cezalandırma koşullarında devlet hedef ülkenin davranışlarını etkilemek amacıyla ticari kolaylıklar sağlama veya dış yardım vaadinde bulunma gibi ödüllendirme metotlarını kullanmakta ya da ambargo uygulama, dış yardımı kesme, mal varlığına el koyma, boykot uygulama ve iktisadi ilişkileri kesme gibi cezalandırma yöntemlerine başvurmaktadır. Bunda başarılı olabilmek için tek taraflı bağımlılık ilişkisinin söz konusu olması gerekmektedir. İkinci olarak doğal kaynakları ele geçirmek, devletin bunlar üzerinde mülki ve idari söz sahibi olmasını sağlarken rakip ülkeleri bu kaynaklardan mahrum bırakmaktadır. Üçüncü olarak nüfuz alanı oluşturmak, iktisadi bağımlılık ağı örerek nüfuz alanı meydana getirmek, iktisadi ilişkilerin dış politika aracı olarak kullanılmasının bir diğer yüzünü göstermektedir. Görüleceği üzere iktisadi ilişkilerin fonksiyonel olarak çeşitlendirildiği bir dünyanın varlığı aşikardır. Öyle ki iktisat hem havuç hem sopa olarak karşımıza çıkmakta, devletler arası ilişkilerde belirleyicilik kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye için bir dış politika aracı olarak TİKA(Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı)’nın iktisaden ödüllendirme politikalarına ışık tutmaktır. Bu bağlamda TİKA merkezli bir bakış açısıyla Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine yapılan kalkınma yardımlarına değinilecektir. Orta Asya ülkelerine yapılan yardımlar incelenecek, bu incelemeler neticesinde Türkiye’nin Orta Asya ülkeleri ile olan ilişkileri bir dış politika aracı olarak TİKA bağlamında değerlendirilecektir. Türkiye’nin Orta Asya ülkelerine yaptığı kalkınma yardımlarındaki dönemsel değişimler, neden ve sonuçları ile beraber ülkeler arası siyasi gelişmeler ışığında cevaplanmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Foreign policy is the basis of the collective of politics that a state implements against other states or states. The state uses its foreign policy instruments to maintain its interests and maintain its existence, to achieve its development, to develop and defend its state, to eliminate political influence from other states or to change its direction. In today's world, the foreign policy instruments of states can be classified as diplomacy, propaganda, economic methods, intermingling with war and internal affairs. Economic methods can be used more by developed states.The use of economic and commercial relations as a means of foreign policy generally involves three aspects: rewarding and punishing, seizing natural resources and creating influence. Firstly, under rewarding and punishment conditions, the state uses reward methods such as providing commercial facilities or promising foreign aid in order to influence the behavior of the target country or resorting to punishment methods such as embargo application, external aids interruption, confiscation of property, boycott implementation and cutting economic relations. In order to be successful in this, unilateral dependency relation should be mentioned. Secondly, seizing natural resources makes the state have property and administrative power over them, while depriving competitors countries of these resources. Thirdly, it shows another aspect of establishing the domain of influence, forming a network of economic dependence, bringing the domain of influence, and using economic relations as a means of foreign policy. As can be seen, the existence of a world in which economic relations are functionally diversified is evident. So much so that economics emerges as both a carrot and a stick, gaining determinism among states. The aim of this study is to shed light on the rewarding policies of Turkish Business Association and Coordination Agency as a foreign policy tool for Turkey. In this context, development aids to the Central Asian Turkish Republics will be referred to with a TİKA-centered perspective. The periodic changes in Turkey's development aids to Central Asian countries will be tried to be answered in light of the political developments between the countries with its reasons and results.
