Author :
Abstract
Tanzimat sonrasında batılı romanların çeviri ve taklidiyle başlayan Türk romanının serüveni, Türkiye’deki batılılaşma hikâyesine ve siyasal hayattaki dönüşüm sürecine ışık tutmuştur. Tanzimat’la birlikte Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem ve Halide Edip Adıvar gibi romancıların eserlerinde merkezi yer tutan batılılaşma ve modernleşme olguları Türk siyasal hayatının ve aynı zamanda edebiyatın ana temaları haline gelmiştir. Türk siyasal hayatında modernleşme sürecine ilişkin önemli ipuçları veren ve Tanzimat döneminden Cumhuriyet’in kurulmasına dek geçen sürece ayna tutan eserlerden biri de Fazlı Necip’in ilk kez 1926’da yayımlanan “Külhani Enteller (Edipler)” adlı romanıdır. Bu makalede Külhani Enteller romanı, içerik analizi yöntemine tabi tutularak tahlil edilmekte ve Tanzimat sonrası yenilik hareketlerinin nirengi noktası olarak kabul edilen Yeni Osmanlılar hareketi ve dönemin siyasi, fikri ve entelektüel çalışmaları ele alınmaktadır. Roman üzerinden Tanzimat ve modernleşme ilişkisi analiz edilirken, romandaki batılılaşma göstergeleri aracılığıyla modernleşme sürecinin nasıl hikaye edildiği tartışılmaktadır.Romanda batılılaşma olgusu ve Tanzimat Fermanı ile başlayan, I. ve II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan siyasi dönem Hidivli bir aile üzerinden anlatılarak konu edilmektedir. Tanzimat Dönemi’nde muhalif bir kamuoyu oluşturan Yeni Osmanlılar, Tanzimat’ın bir felsefeye dayanmıyor oluşunu ve modernleşmenin batı taklitçiliği olarak algılanmasını ve Batı uygarlığının şekilcilikten mütevellit görülmesini eleştirmişlerdir.
Keywords
Abstract
The adventure of Turkish novel, which begins after the Tanzimat (Imperial Edict of Reorganization) with the translation and imitation of western novels, sheds light on the westernization and transformation process in political life in Turkey. Westernization and modernization phenomena, which have a central place in the works of novelists such as Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem and Halide Edip Adıvar along with the Tanzimat, have become the main themes of Turkish political life as well as literature. One of the works that gives important clues about the modernization process in Turkish political life and mirrors the process from the Tanzimat period until the establishment of the Turkish Republic, is the novel entitled Külhani Enteller (Edipler), which was published for the first time in 1926 by Fazlı Necip. In this article, Külhani Enteller is examined by content analysis method and the new Ottomans movement, which was considered as the triangulation point of modern movements, and political and intellectual studies of this period are addressed. While analyzing the relationship between Tanzimat and modernization through the novel, it is also discussed how the modernization process is explained through the signs of westernization in the novel. In the novel, the political period which has began with the Tanzimat and extends from I. and II. Constitutional Monarchy to the Turkish Republic and the phenomenon of westernization is mentioned through a family of Khidivis. The New Ottomans, who formed an opposition in the Tanzimat Era, criticized the fact that the Tanzimat was not based on a philosophy and that the modernization was perceived as an imitation of the western lifestyle, and that Western civilization was seen as arising from just formalism.
Keywords
- Berkes, N. (2016). Türkiye’de Çağdaşlaşma, 22. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Biyografya (2016). http://www.biyografya.com/biyografi/5277 adresinden 29.10.2018 tarihinde erişildi.
- Bozarslan, H. (2001). “M. Ziya Gökalp” (Ed. Mehmet Ö. Alkan), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, ss. 314- 319, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Heywood, A. (2015). Siyaset (Çev. Bekir Berat Özipek, Bican Şahin, Mete Yıldız, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla), Liberte, Ankara.
- Karpat, K. H. (2014). Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus, Timaş Yayınları, İstanbul.
- Kemal, N. (t.y.) Hürriyet Kasidesi, https://www.turkedebiyati.org/hurriyet-kasidesi-namik-kemal.html adresinden 18.11.2018 tarihinde erişildi.
- Koçak, C. (2001a). “Namık Kemal” (Ed. Mehmet Ö. Alkan), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, ss. 244- 249,
- Koçak, C. (2001b). “Osmanlı/Türk Geleneğinde Modern Bir Toplum Yaratma Projesi Olarak Anayasanın Keşfi. Yeni Osmanlılar ve Birinci Meşrutiyet” (Ed. Mehmet Ö. Alkan), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, ss. 72-82, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Lewis, B. (2015). Modern Türkiye’nin Doğuşu, 8. Baskı, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
- Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi. Makaleler 4, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Mardin, Ş. (1992). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri. 1895- 1908, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Mardin, Ş. (1996). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Mardin, Ş. (2001). “Yeni Osmanlı Düşüncesi”(Ed. Mehmet Ö. Alkan), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, ss. 4253, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Moran, B. (2011). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Necip, F. (1991). Külhani Enteller (Edipler). Jöntürklerden Cumhuriyete Kadar İnkılap İçinde Geçen Tarihi Zaman, 2. Baskı, Arba Yayınları, İstanbul.
- Ortaylı, İ. (2006). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 25. Baskı, Alkım Yayınevi, İstanbul.
- Timur, T. (2002). Osmanlı- Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik, İmge Kitabevi, Ankara.
- Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 30. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
