Sağlık Okuryazarlığı ile Aşı Karşıtlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma
Author :
Abstract
Bu araştırma sağlık alanında eğitim alan önlisans düzeyindeki öğrencilerin sağlık okuryazarlığı ile aşı karşıtlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma verileri anket yöntemiyle nicel araştırma desenine uygun olarak online toplanmıştır. Araştırmanın verilerini toplamak için, kişisel bilgi formu, “Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği” ve “Aşı Karşıtlığı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmaya kolayda örneklem yöntemiyle 450 öğrenci katılım sağlamıştır ve katılmayı kabul eden bireylerin %80’i kadın, %20’i erkektir. Katılımcıların %45,6’sı 18-19 yaş grubunda, %41,3’ü 20-21 yaş grubunda ve %13,1’i 22 üzeri yaş grubunda olduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin %54,4’ü 1. sınıf düzeyinde, %45,6’i 2. sınıf düzeyindedir. Ayrıca öğrencilerin %20,2’si Anestezi, %20,7’si İlk ve Acil Yardım, %20’si Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterliği, %13,8’i Tıbbi Görüntüleme Teknikleri, %12,2’si Tıbbi Laboratuvar Teknikleri ve %13,1’i Yaşlı Bakımı programlarında eğitim almaktadırlar. Elde edilen verilerin geçerlilik ve güvenilirliği sağladığı belirlendikten sonra, verilerin normallik analizi yapılmış ve verilerin normal dağıldığı tespit edilmiştir. Verilerin normal dağıldığının tespit edilmesi üzerine yapılan analizlerde, anova, bağımsız gruplarda t testi ve pearson korelasyon parametrik analizler uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, araştırmaya katılan öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile aşı-karşıtlığı düzeyleri arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ortaya çıkan bu sonuç doğrultusunda eğer bireylerin sağlık okuryazarlık düzeyleri artıkça aşı karşıtı tutumlarının azalacağı ön görülmektedir.
Keywords
Abstract
In this study, it was aimed to examine the relationship between health literacy levels and anti-vaccination attitudes of associate degree students who are studying in the field of health. For this purpose, the research data were collected by the online survey method in accordance with the quantitative research design. In order to collect the data of the study, personal information form, "Health Literacy Scale" and "Vaccine Opposition Scale" were used. 450 students participated in the study with the easy sampling method and 80% of these participants are women and 20% are men. 45.6% of the participants stated that they were in the 18-19 age group, 41.3% in the 20-21 age group and 13.1% in the age group above 22. 54.4% of the students are at the 1st grade and 45.6% of them are at the 2nd grade. 20.2% of the students participating in the study were studying in the department of Anesthesia, 20.7% in the First and Emergency Aid department, 20% in the Medical Documentation and Secretariat, 13.8% in the Medical Imaging Techniques department, 12%, Two of them study in the Medical Laboratory Techniques department and 13.1% in the Elderly Care department. After determining that the obtained data provided reliability and validity, the normality analysis of the data was performed and it was determined that the data were distributed normally. Anova, independent groups t test and Pearson correlation parametric analyzes were applied in the analysis performed upon the determination of the normal distribution of the data. As a result of the study, it was determined that there is a significant and negative relationship between the health literacy levels of the students participating in the research and their anti-vaccine levels. In line with this result, it is predicted that as individuals' health literacy levels increase, their anti-vaccine attitudes will decrease.
Keywords
- Aharon, A. A.; Nehama, H.; Rishpon, S. & Baron-Epel, O. (2017). Parents With High Levels of Communicative and Critical Health Literacy Are Less Likely To Vaccinate Their Children. Patient Education and Counseling, 100(4):768–775.
- Aras, Z. & Bayik Temel, A. (2017). Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi , 25(2):85–94.
- Burgess, D. C.; Burgess, M. A. & Leask, J. (2006). The MMR Vaccination and Autism Controversy in United Kingdom 1998- 2005: Inevitable Community Outrage or A Failure of Risk Communication? Vaccine, 24(18):3921–3928.
- Castro-Sánchez, E.; Chang, P. W. S.; Vila-Candel, R.; Escobedo, A. A. & Holmes, A. H. (2016). Health literacy and infectious diseases: why does it matter?. International Journal of Infectious Diseases, 43: 103-110.
- Çöl, M. (2021). Aşılanmanın Önemi ve Aşı Karşıtlığı – Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri. Erişim Tarihi: 06 Ocak 2021, http://hastane.ankara.edu.tr/2020/03/05/asilamanin-onemi-ve-asi-karsitligi/.
- Dubé, E.; Vivion, M. & MacDonald, N. E. (2015). Vaccine Hesitancy, Vaccine Refusal and The Anti-Vaccine Movement: İnfluence, İmpact and İmplications. Expert Review of Vaccines. 14(1):99-117.
- Ertaş, H.; Kıraç, R. & Kavuncu, B. (2019). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Turkish Study, 14(4):1459–1469.
- Ertaş, H.; Kıraç, R. & Ünal, S. N. (2020). Ailelerin Aşı Karşıtlığı Tutumlarının Hemşireler Tarafından Değerlendirilmesine Yönelik Nitel Bir Çalışma. Turkish Stud. - Soc. Sci., 15(3):1149–1163.
- Günay, İ.; Tatar, M.; Saygılı, M.; Yörük, B. G.; Başpınar, S. & Saygun, M. (2020). “Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin ülkemizdeki aşı reddi hakkındaki düş...: EBSCOhost”, Genel Tıp Dergisi, 30(3):133–139.
- Health Protection Service (2021). Measles, Mumps, Rubella (MMR): Use of Combined Vaccine İnstead of Single Vaccines. Erişim Tarihi: 06 Ocak 2021, https://www.gov.uk/government/publications/mmr-vaccine-dispellingmyths/measles-mumps-rubella-mmr-maintaining-uptake-of-vaccine.
- İnkaya, B. & Tüzel, H. (2018). Bir Üniversitenin Sosyal ve Sağlik Bilimlerinde Okuyan Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Durumunun İncelenmesi. Kocaeli Tıp Dergisi, 7(3):124-129.
- Johnson, D. K.; Mello, E. J.; Walker, T. D.; Hood, S. J.; Jensen, J. L. & Poole, B. D. (2019). Combating Vaccine Hesitancy with Vaccine-Preventable Disease Familiarization: an İnterview and Curriculum İntervention for College Students. Vaccines, 7(2):39.
- Johri, M.; Subramanian, S. V.; Sylvestre, M. P.; Dudeja, S.; Chandra, D.; Koné, G. K.; Sharma, Jitendar K. & Pahwa, S. (2015). Association Between Maternal Health Literacy and Child Vaccination in India: A Cross-Sectional Study. J Epidemiol Community Health, 69(9): 849-857.
- Jolley, D. & Douglas, K. M. (2014). The Effects of Anti-Vaccine Conspiracy Theories on Vaccination Intentions. PloS one, 9(2):e89177.
- Kalaycı, Ş. (2017). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Dinamik Akademi Yayınları, Ankara.
- Kickbusch, I. S. (2001). Health Literacy: Addressing The Health and Education Divide. Health Promotion İnternational, 16(3): 289-297.
- Kindig, D. A.; Panzer, A. M. & Nielsen-Bohlman, L. (2004). Health literacy: a prescription to end confusion.
- Kılınçarslan, M. G.; Sarigül, B.; Toraman, C.; Melih Sahin, E. & Göktuğ Kılınçarslan, M. (2020). Development of Valid and Reliable Scale of Vaccine Hesitancy in Turkish Language. Konuralp Tıp Dergisi, 12(3):420-429.
- Kıraç, R. & Öztürk, Y. E. (2020). Halkın Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ile Sağlık Kaygısı Arasındaki İlişkisi. Sosyol Araştırmaları Dergisi, 23(2): 214–243.
- Lorini, C.; Santomauro, F.; Donzellini, M.; Capecchi, L.; Bechini, A.; Boccalini, S.; Bonanni, P. & Bonaccorsi, G. (2018). Health Literacy and Vaccination: A Systematic Review. Human Vaccines & İmmunotherapeutics, 14(2):478-488.
- Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi – AMOS Uygulamaları. Detay Yayıncılık, Ankara.
- Moran, M. B.; Lucas, M.; Everhart, K.; Morgan, A. & Prickett, E. (2016). What makes anti-vaccine websites persuasive? A content analysis of techniques used by anti-vaccine websites to engender anti-vaccine sentiment. Journal of Communication in Healthcare, 9(3):151-163.
- Nutbeam, D. (2008). Gelişen Sağlık Okuryazarlığı Kavramı. Sosyal Bilimler ve Tıp, 67(12):2072-2078.
- Özen, F. (2020). “Aile Hekimlerinin Aşı Karşıtı Ebeveynler İle İletişim Deneyimleri Üzerinden Aşı Karşıtlığının Değerlendirilmesi: Niteliksel Bir Araştırma”, Uzmanlık Tezi, Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Sakarya.
- Pati, S.; Feemster, K. A.; Mohamad, Z.; Fiks, A.; Grundmeier, R. & Cnaan, A. (2011). Maternal Health Literacy and Late İnitiation of İmmunizations Among an İnner-City Birth Cohort. Maternal and Child Health Journal, 15(3): 386394.
- Rowlands, G. (2014). Health literacy. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 10(7): 2130–2135.
- Şahinöz, T.; Şahinöz, S. & Kıvanç, A. (2018). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3): 71-79.
- Scott, T.; Gazmararian, J. A.; Williams, M. V. & Baker, D. W. (2002). Health Literacy and Preventive Health Care Use Among Medicare Enrollees in A Managed Care Organization. Medical Care, 40(5):395-404.
- Shieh, C. & Halstead, J. A. (2009). Understanding The İmpact of Health Literacy on Women's Health. Journal of Obstetric. Gynecologic & Neonatal Nursing, 38(5):601-612.
- Şimşek, E. (2020). “Ankara İlindeki Aile Hekimliği Kliniklerinde Çalışan Doktorların Aşı Karşıtlığı Konusundaki Görüş, Tutum Ve Davranışlarının Değerlendirilmesi”, Uzmanlık Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Ankara.
- Sørensen, K.; Pelikan, J. M.; Röthlin, F.; Ganahl, K.; Slonska, Z.; Doyle, G.; Fullam, J.; Kondilis, B.; Agrafiotis, D.; Uiters, E.; Falcon, M.; Mensing, M.; Tchamov, K. & Van Den Broucke, S. (2012). Health Literacy and Public Health: A Systematic Review and İntegration of Definitions and Models. BMC Public Health, 12(1): -13.
- Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Ed.). Pearson, Boston.
- Türkoğlu, Ç. (2016). “Sağlık Okuryazarlığı ile Öz Bakım Gücü Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Isparta İli Örneği”, Uzmanlık Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta.
- Wang, X.; Zhou, X.; Leesa, L. & Mantwill, S. (2018). The Effect of Vaccine Literacy on Parental Trust and Intention to Vaccinate after a Major Vaccine Scandal. Journal of Health Communication, 23(5):413–421.
- White, S.; Chen, J. ve Atchison, R. (2008). Relationship of Preventive Health Practices and Health Literacy: A National Study. American Journal of Health Behavior, 32(3):227-242.
- Who.int. (2021). Vaccines and immunization. Erişim Tarihi: 06 Ocak 2021, https://www.who.int/health-topics/vaccines- and-immunization#tab=tab_1.
- Ffrench-Davis, R.; Agosin, M. & Uthoff, A. (1995). “Capital Movements, Export Strategy, and Macroeconomic Stability in Chile” (Ed. French-Davis, R. & Griffit-Jones, S.), Coping with Capital Surges, pp. 99–145, Lynne Rienner Publisher, Canada.
- Fratzscher, M. & Bussiere, M. (2004). Financial Opennes and Groth: Short-Run Gain, LongRun Pain? ECB Working Paper, No:348.
- Globan, T. (2014). The Prizes and Pitfalls of Large Capital Inflows in a Small Integrated Economy: Case of Croatia. International Journal of Trade, Economics and Finance, 5(39):235-243.
- Güney, P.Ö. & Ceylan, İ.M. (2014). Enflasyon Hedeflemesi ve Türkiye Deneyimi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1):143-164.
- Heenan, G.; Peter, M. & Roger, R. (2006). Implementing Inflation Targeting: Institutional Arrangements, Target Design, and Communications. IMF Working Paper, WP/06/27.
- Hutchison, M.M. & Noy, I. (2006). Sudden Stop and the Mexican Wave: Currency Crises, Capital Flow Reversals and Output Loss in Emerging Markets. Journal of Development Economics, 79:225-248.
- Ibarra, A.C. (2011). Capital Flows and Real Exchange Rate Appreciation in Mexico. World Development, 39(12):2080- 2090.
- Ito, T. (2000). “Capital Flows in Asia” (Ed. Edwards Sebastian), Capital Flows and the Emerging Economies, pp. 255-298, The University of Chicago Press, Chicago.
- İğdeli, A. & Sever, E. (2016). Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Enflasyon Hedeflemesi Stratejisi ve Ekonomik Performans: Ülkeler Arası Mukayeseli Bir Analiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(36):116-137.
- İlhan B. (2019). Carry Trade 2000'li Yıllarda Türkiye İçin Mümkün Mü? Akademik Hassasiyetler, 6(11): 189-204.
- İnsel, A. & Sungur, N. (2003). Sermaye Akımlarının Temel Makroekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği-1989:III-1999:IV. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 8:1-29.
- Jongwanich, J. & Kohpaiboon, A. (2013). Capital Flows and Real Exchange Rates in Emerging Asian Countries, Journal of Asian Economics, 24:138-146.
- Kalkan, M. (2002). Capital Flows and Exchange Rates in Turkey: The Effects of Liberalization and Stabilization. Department of Economics, American University. Erişim Tarihi:06.05.2020, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.196.7447&rep=rep1&type=pdf
- Kalaycı, Ş. (2002). Parasal Hedefleme, Enflasyon Hedeflemesi ve Enflasyonist Bekleyişler: Türkiye Ekseninde Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2):271-284.
- Karahan, Ö. ve Çolak, O. (2011). “Financial Capital Inflows and Exchange Rate Instability: The Case of Turkey”, 13 th International Conference on Finance and Banking, 12-13 Ekim 2011, Czech Republic.
- Karahan, Ö. & Gencür, S. (2019). Döviz Kuru Geçişkenliği ve Merkez Bankası Politikaları. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, EUREFE’19 Özel Sayısı, 381–387.
- Keskin, N. (2008). “Finansal Serbestleşme Sürecinde Uluslararası Sermaye Hareketleri Ve Makroekonomik Etkileri: Türkiye Örneği”, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Keyder, N. (2002). Para, Teori-Politika-Uygulama. Seçkin Yayıncılık ve Dağıtım, Ankara.
- Lartey, E.K.K. (2008). Capital Inflows, Dutch Disease Effects and Monetary Policy in A Small Open Economy. Review of International Economics, 16(5):971-989.
- Masson, P.R.; Savastano, M.A. & Saharma, S. (1997). The Scope for Inflation Targeting in Developing Countries. IMF Woking Paper, WP/97/130.
- Mishkin, F.S. (1998). International Experiences of Different Monetary Policy Regimes, IIES Seminar Paper, No:648.
- Mishkin, F.S. (2000). Inflation Targeting in Emerging-Market Countries. The American Economic Review, 90(2):105-109.
- Mishkin, F.S. & Schmidt-Hebbel, K. (2001). On Decade of Inflation Targeting in the World:What Do We Know and What Do We Need To Know?. NBER Working Paper No:8397.
- Mishkin, F.S. (2014). “Para Politikası Stratejisi” (Çev. Ed.; Ömer Faruk Çolak ve Alparslan Zengin), 1. Basım, Efil Yayınevi, Ankara.
- Mishkin, F.S. & Savastano, M.A (2000). Monetary Policy Strategies for Latin America. NBER Working Paper Series, 7617.
- Morande, F.G. (1988). Domestic Currency Appreciation and Foreign Capital Inflows: What comes First? (Chile, 1977 - 82). Journal of International Money and Finance, 7(4): 447-466.
- Obstfeld, M. & Rogoff, K. (1995). The Mirage of Fixed Exchange Rates. Journal of Economic Perspectives, 9(4):73-96.
- Orhan, O.Z. ve Erdoğan, S. (2015). Para Politikası. 2. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
- Pétursson, T.G. (2000). Exchange Rate or Inflation Targeting in Monetary Policy? Monetary Bulletin, (1):36-45.
- Quirk, P.J. (1996). Exchange Rate Regimes as Inflation Anchors. Finance & Development, 33(1):42-45.
- Quispe-Angoli, M. (2001). Monetary Policy Aternatives for Latin America. Fedefal Reserve Bank of Atlanta Economic Review, Third Quarter, 1-11.
- Şanlı, B. (2006). Enflasyon Hedeflemesi Uygulamaları ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 16:37-56.
- Telatar, E. (2000). İstikrar Programlarında Nominal Çapa Seçimi ve Uygulama Sonuçları. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2):459-487.
- Tiryaki, H.N. (2017). “OECD ve G-20 Ülkelerinde Sermaye Hareketleriyle Seçilmiş İktisadi Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Panel Veri Analizi”, Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Togan, S. & Berument, H. (2011). Cari !lemler Dengesi, Sermaye Hareketleri ve Krediler. Bankacılar Dergisi, 78:1-21.
- Tuna, K. (2007). Enflasyon Hedeflemesi ve Ülke Deneyimleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 1:223-250.
- Urbanovsky, T. (2017). The Connection Between the Exchange Rate and the Balance of Payments Accounts in the Czech Republic: An Econometric Approach. Financial Assets and Investing, 8(1):58-71.
- Üzar, U. & Başoğlu, A. (2017). Merkez Bankacılığı ve Yeni Arayışlar: Nominal GSYH Hedeflemesi ve Kalkınmacı Merkez Bankacılığı Tartışmaları. KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 13:123-145.
- Velasco, A. (2000). Exchange-rate Policies for Developing Countries: What Have We Learned? What Do We Still Not Know?. G-24 Discussion Paper, 5:5-17.
- Wagner, H. (2000). Which Exchange Rate Regime in an Era of High Capital Mobility. North American Journal of Economics and Finance, 11:191-203.
- Waqas, Y.; Hashmi, S.H. & Nazir, M.I. (2015). Macroeconomic Factors and Foreign Portfolio Investment Volatility: A case of South Asian Countries. Future Business Journal, 1:65–74.
- World Bank. (1997). Private Capital Flows to Developing Countries, A World Bank Policy Research Report. Oxford University Press, Oxford.
- Yiğitbaş, Ş.B. (2009). Gelişen Piyasa Ekonomilerinde Alternatif Para Politikası Stratejileri, Türkiye Ekonomisi Açısından Bir Değerlendirme. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(1):208-225.
