Türkiye’de Bitcoin’in Finansal Piyasalarla Entegrasyonuna Yönelik Bir Araştırma Covıd-19 Öncesi ve Sonrası İçin Bir Uzun Dönem Analizi
Author :
Abstract
Bu çalışmanın temel amacı Bitcoin özelinde kripto para piyasasının Türkiye’de geleneksel finansal piyasalarıyla entegre olup olmadığını araştırmaktır. Dünyada yaklaşık 1,6 trilyon ABD doları kapitalizasyona ulaşmış ve Türkiye’de de sürekli gündemde olan bu piyasanın finansal piyasalarla entegrasyonunun araştırılması yatırımcılara piyasa ile ilgili fikir verecektir. Bu amaçla, Bitcoin fiyatı, hisse senetleri piyasasını yansıtmak üzere BİST100 endeksi, altın fiyatları ve ABD dolar kuru ilgili değişkenler olarak ele alınmıştır. Mayıs 2013 – Nisan 2021 arasındaki döneme ilişkin Johansen Eşbütünleşme Analizi sonuçları değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmadığını göstermektedir. COVID19 salgını sonrasındaki dönemde yatırımcıların davranışlarında meydana gelebilecek olası değişikliklerin bu ilişkiyi değiştirebileceği fikrinden hareketle aynı analiz Aralık 2019 – Nisan 2021 arası dönem için uygulanmıştır. Ancak uzun dönemli bir ilişkiye yine rastlanmamıştır. Kısa dönemli ilişkilerde ise iki dönem için farklılıklar bulunmaktadır. Çalışmada ulaşılan sonuçlar kripto para piyasasının Türkiye’de diğer piyasalarla uzun dönemli bir entegrasyon oluşturmadığı, kendi dinamiklerine göre hareket ettiği yönünde değerlendirilmektedir. Dolayısıyla yatırımcıların bu piyasaya yatırım yaparken oldukça dikkatli olmaları gerektiği söylenebilir. Sonuçlar kripto para piyasasının yönünü öngörebilecek, yatırımcılara fikir verebilecek bir göstergenin Türkiye’de henüz mevcut olmadığı savını desteklemektedir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to investigate whether the cryptocurrency market, spesific to Bitcoin, is integrated with traditional financial markets in Turkey. Investigation of the integration of this market, which has reached a capitalization of approximately 1.6 trillion USD in the world and is constantly on the agenda in Turkey, with the financial markets will give investors an idea about the market. With this aim price of Bitcoin, BIST 100 index to reflect stock markets, gold prices, and USA Dolar Exchange rate were taken into account as related variables. Johansen Cointegration analysis results for the period between May 2013 and April 2021 show that there is no long-term relationship between variables. The same analysis was applied for the period from December 2019 to April 2021, based on the idea that possible changes in investors' behavior in the period after the COVID19 outbreak may change this relationship. However, a long-term relationship was still not encountered. In short-term relationships, there are differences for the two periods. The results obtained in the study are evaluated as that the crypto money market, specific to Bitcoin, does not create a long-term integration with other markets in Turkey, and acts according to its own dynamics. Therefore, it can be said that investors should be very careful while investing in this market. The results support the argument that an indicator that can predict the direction of the cryptocurrency market and give an idea to investors is not yet available in Turkey.
Keywords
- Akkuş, H. T., & Çelik, İ. (2020). Modeling, Forecasting the Cryptocurrency Market Volatility and Value at Risk Dynamics of Bitcoin. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(2), 296-312.
- Akyüz, H. E. (2018). Vektör Otoregresyon (VAR) Modeli ile İklimsel Değişkenlerin İstatistiksel Analizi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 10(2), 183-192.
- Avşarlıgil, N. (2020). Covid-19 Salgının Bitcoin ve Diğer Finansal Piyasalar ile İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 665-682.
- Bulut, E., & Akbulut Bekar, S. (2020). Yatırımcı İrrasyonalitesi Bağlamında Kripto Para Piyasası. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar(652), 65-89.
- Burggraf, T., Huynh, T. L., Rudolf, M., & Wang, M. (2020). Do FEARS drive Bitcoin? Review of Behavioral Finance. doi:https://doi.org/10.1108/RBF-11-2019-0161
- Çağlar, B., & Yavuz, U. (2021). Finansal Haberlerin Bitcoin Fiyatlarına Etkisinin Yapay Sinir Ağları İle Analizi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 14(1), 65-78.
- Çılgın, C., Ünal, C., Alıcı, S., Akkol, E., & Gökşen, Y. (2020). Metin Sınıflandırmada Yapay Sinir Ağları ile Bitcoin Fiyatları ve Sosyal Medyadaki Beklentilerin Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4(1), 106-126.
- DHA. (2021, Nisan 15). Demirören Haber Ajansı. Haziran 27, 2021 tarihinde www.dha.com.tr: https://www.dha.com.tr/ekonomi/bitcoinde-yeni-zirve-6486310-dolar/haber-1821357 adresinden alındı
- Dulupçu, M. A., Yiyit, M., & Genç, A. G. (2017). Dijital Ekonominin Yükselen Yüzü: Bitcoin'in Değeri ile Bilinirliği Arasındaki İlişkinin Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor15 Özel Sayısı), 2241-2258.
- Eroğlu, E. (2020). Covid-19’un Ekonomik Etkilerinin ve Pandemiyle Mücadele Sürecinde Alınan Ekonomik Tedbirlerin Değerlendirilmesi. International Journal of Public Finance, 5(2), 211-236.
- Evci, S. (2020). Bitcoin Piyasasında Haftanın Günü Anomalisi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(1), 53-61.
- Ge, Z., & Zhou, C. (2019). Bitcoin Price Trends and Influencing Factors. 2019 International Conference on Humanities, Management Engineering and Education Technology (HMEET 2019), (s. 122-128). Qingdao, China.
- Güleç, Ö. F., Çevik, E., & Bahadır, N. (2018). Bitcoin ile Finansal Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 18-37.
- Güleç, T. C., & Aktaş, H. (2019). Kripto Para Birimi Piyasalarında Etkinliğin Uzun Hafıza ve Değişen Varyans Özelliklerinin Testi Yoluyla Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), 491-510.
- Gürsoy, S., & Tunçel, M. B. (2020). Kripto Paralar ve Finansal Piyasalar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bitcoin ve Seçili Pay Piyasaları Arasında Yapılmış Nedensellik Analizi (2010-2020). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2126-2142.
- İşcan, H. (2020). Bitcoin ile Finansal Makro Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Var Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(8), 107-118.
- Kandemir, T., Sezerli, G., & Kılınç, M. (2018). Kripto Paraların Fiyatındaki Dalgalanmalara Etki Eden Faktörler: Hayes Process Makrosu ile Bitcoin Üzerine Bir Analiz. Uluslararası Katılımlı 22. Finans Sempozyumu, (s. 817-836). Mersin.
- Kartal, C. (2020). Bitcoin Fiyatlarinin K-Star Algoritmasi İle Modellenmesi. BMIJ, 8(1), 213-231.
- Kaya, U., Akba, F., Medeni, İ. T., & Medeni, T. D. (2020). Covid-19 Öncesi ve Sonrasındaki Bitcoin Fiyat Değişimlerinin Makine Öğrenmesi, Zaman Serileri Analizi ve Derin Öğrenme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(3), 341-355.
- Keçeci, N. F. (2020). Dört Büyük Kripto Paranın Piyasa Riskinde COVID-19 Pandemi Etkisi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi(5 (Özel Sayı)), 206-224.
- Klein, T., Thu, H. P., & Walther, T. (2018). Bitcoin is not the New Gold { A Comparison of Volatility, Correlation, and Portfolio Performance. International Review of Financial Analysis(59), 105-116.
- Kocabıyık, T. (2016). Johansen Eşbütünleşme Testinde Karar Aşamalarının Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(CİEP Özel Sayısı), 40-50.
- Koçoğlu, Ş., Çevik, Y. E., & Tanrıöven, C. (2016). Bitcoin Piyasalarının Etkinliği, Likiditesi ve Oynaklığı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 77-97.
- Kutlar, A. (2017). Adım Adım EViews ile Uygulamalı Çok Denklemli Zaman Serileri. Kocali: Umuttepe Yayınları.
- Kuzu, S., & Çelik, İ. E. (2020). Bitcoin Alternatif Yatırım Aracı ya da Hedge Enstrümanı Olarak Düşünülebilir mi? Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 603-613.
- Malik, S. (2020). Driver os Bitcoin Prices: An EmpiricalAnalysis of India. Journal of Critical Reviews, 7(4), 1252-
- Marr, B. (2017, Aralık 6). Forbes. Mayıs 27, 2021 tarihinde forbes.com: https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2017/12/06/a-short-history-of-bitcoin-and-cryptocurrency-everyone-should-read/?sh=39f96ac73f27 adresinden alındı
- Polat, M., & Tuncel, F. B. (2020). Borsa İstanbul ve Kripto Paralar Arasında Saklı Eşbütünleşme İlişkisi . Finans Politik & Ekonomik Yorumlar (654), 119-137.
- Sel, A. (2020). Pandemi Sürecinde Altın Fiyatları ile Kripto Para İlişkisinin Makine Öğrenme Metotları ile İncelenmesi. İstatistik ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(2), 85-98.
- Sel, A., Zengin, N., & Yıldız, Z. (2020). Alternatif Yatırım Araçları ile Bitcoin Fiyatları Arasındaki İlişkinin Yapay Sinir Ağları ile Tahmini. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 157-169.
- Semirkas, M. C. (2020). Google Aramaları ile Bitcoin Fiyatı Arasındaki İlişkinin Tespiti. PressAcademia Procedia, 11(1), 67-72.
- Soyaslan, E. (2020). Bitcoin Fiyatları ile BİST 100, BİST Banka ve BİST Teknoloji Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi. Fiscaoeconomia,, 4(3), 628-640.
- Söylemez, Y. (2020). Genelleştirilmiş Otoregresif Koşullu Değişen Varyans Modelleri İle Bitcoin Volatilitesinin Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1322-1333.
- Şahin, E. E. (2020). Bitcoin Fiyatına Etki Eden Faktörlerin MARS Metodu ile Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 4(1), 171-184.
- Şahin, E. E. (2020). Kripto Para Fiyatlarında Balon Varlığının Tespiti: Bitcoin, IOTA ve Ripple Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi(43), 62-69.
- Şahin, E. E., & Özkan, O. (2018). Asimetrik Volatilitenin Tahmini: Kripto Para Bitcoin Uygulaması. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 240-247.
- The Relationship between Stock Returns, Bitcoin Returns, and Risk Aversion: Evidence from a Multivariate GARCH Model. (2021). Sosyoekonomi, 29(47), 107-118.
- Topaloğlu, E. E. (2019). Kripto Para Bitcoin ve Döviz Kurları İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 367-382.
- Tunçel, M. B., & Gürsoy, S. (2020). korku Endeksi (VIX), Bitcoin Fiyatları ve BİST100 Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1999-2011.
- Yağmur, A., & Mangır, F. (2020). Bitcoin Piyasasında Rassal Yürüyüş Hipotezi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları
- Yavuz, U., Özen, Ü., Taş, K., & Çağlar, B. (2020). Yapay Sinir Ağları ile Blockchain Verilerine Dayalı Bitcoin Fiyat Tahmini. Bilişim Sistemleri ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-9.
- Yermack, D. (2014). Is Bitcoin a Real Currency? An economic appraisal. National Bureau of Economic Research, Inc. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w19747/w19747.pdf adresinden alındı
- Yıldırım, H. (2018). Günlük Bitcoin ile Altın Fiyatları Arasındaki İlişkinin Test Edilmesi: 2012 – 2013 Yılları Arası Johansen Eşbütünleşme Testi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 2328-2343.
- Yılmaz, F., & Akkaya, G. C. (2020). Kripto Para Piyasalarında Etkinlik; Haftanın Günü Etkisi: Bitcoin ve Litecoin Örneği. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 4(8), 166-178.
