Çalışanların Kişilik Özellikleri İle İhbarcılık (Whistleblowing) Eğilimleri Arasındaki İlişki Üzerinde Örgütsel Adalet Algısının Aracılık Rolü
Author :
Abstract
Örgütlerin başarısını ve varlığını etkileyen en önemli değer, sahip olduğu insan gücüdür. İnsan kaynağı, işletme yöneticilerinin üzerinde durması gereken bir konudur. Bu noktada, çalışanların çok iyi tanınması ve çalışanların kişiliği önemli bir unsur olmaktadır. Bazen örgütlerde ahlak dışı davranışlar ortaya çıkmaktadır. Ahlak dışı davranışların tespit edilmesi ile gerekli önlemler alınmaktadır. Son yıllarda ihbarcılık bu nokta da tartışılmaya başlanmıştır. Çalışanlar ihbarcılık konusunda bazen kararsız kalabilmektedir. Bu noktada, çalışanların algıladıkları adalet duygusu önem taşımaktadır. Literatürde, kişilik özellikleri ile ihbarcılık eğilimleri arasındaki ilişkiyi ele alan ve bu ilişki üzerinde örgütsel adalet algısının ne kadar etkiye sahip olduğunu araştıran mevcut bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada, ülkemiz literatürü için yeni bir kavram olan ihbarcılık (whistleblowing) ile ilgili bilgiler ele alınarak, kişilik özellikleri ile ihbarcılık eğilimleri ilişkisi ve örgütsel adalet algısı anlatılmaktadır. Bu çalışmanın ana amacı; çalışanların kişilik özellikleri ile ihbarcılık eğilimleri arasındaki ilişki üzerinde örgütsel adalet algısının bir rolü olup olmadığını tespit etmektir.
Keywords
Abstract
The most important value that affects organizations' success and existence is human power. Human resource is a subject that businees managers should deal with. At this point, the recognition of the employees and the personality of the employees are an important elements. Sometimes, immoral behaviors arise in organizations. It is necessary to take necessary precautions by detection of unethical behavior. In recent years, the issue of whistleblowing has begun to be discussed. Whistleblowing is an important action in terms of public benefit. However, employees are sometimes irresolute about whistleblowing. At this point, the sense of justice that employees perceive is important. In the literature, there is no existing study investigating the relationship between personality traits and whistleblowingtendency and the effect oforganizational justice perception on this relationship. Whistleblowing, which is a new concept for our country's literature, in other words, information about the concept called whistleblowing, relationship between personality traits and whistleblowing tendencies and organizational justice perception were explained. The main focus of this study is to determine whether the perception of organizational justice has a role on the relationship between employee personality traits and whistleblowing tendencies.
Keywords
- Aktan, C.C. (2006). “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı: Whistleblowing”, Mercek Dergisi, Ekim, s. 1-13.
- Akyıldız, H. (2006). “Freud’çu, Liberal ve Marksist Kişilik Kuramlarının Türevi Olarak Toplum, İktisat ve Siyaset Teorileri”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, C.6, S.11, ss.1-23.
- Alp. M. (2014). “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Heinisch/Almanya Kararı Işığında Whistleblowing (İşçinin İfşa ve İhbarı) ve İş İlişkisinde İfade Özgürlüğü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Özel S., 2013, s.385-422.
- Atalay, M.Ö. (2017). “Etik İhlallerin Bildirilmesinde Örgütsel Adalet Algısının Rolü: Akademik Personel Üzerinde Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon, s.1-126.
- Bhatti, M.A., Battour ,M.M., Ismail, A. R., Sundram, V.P. (2014). “Effects Of Personality Traits (Big Five) On Expatriates Adjustment And Job Performance”, Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal, Vol. 33 No. 1, pp. 73-96.
- Çiftci, B. ve Çiftci Y. (2017). “Muhasebe Meslek Etiği Düzenlemeleri Çerçevesinde İhbarcılık”, International Journal of Academic Value Studies (Javstudies). Vol: 3 Issue:11, pp. 106-125.
- Bruck, C.S. ve Allen, T.D. (2003). “The Relationship Between Big Five Personality Traits, Negative Affectivity, Type A Behavior, and Work–Family Conflict”, Journal of Vocational Behavior, Vol. 63, pp. 457–472.
- Chang, C.S. (2014). “Moderating Effects of Nurses’ Organizational Justice Between Organizational Support and Organizational Citizenship Behaviors for Evidence-Based Practic”, Worldviews on Evidence-Based Nursing, Volume 11, Issue 5, pp. 332-340.
- Christine A. Henle (2005). “Predicting Workplace Deviance From The Interaction Between Organizational Justice and Personality ”, Journal of Managerial Issues, Vol. 17, No. 2 (Summer 2005), pp. 247-26.
- Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C.O.L.H. ve Yee Ng, K. (2001). “Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research”, Journal of Applied Psychology,Vol. 86, No. 3, pp. 425-445.
- Di Fabio, A. ve Palazzeschi, L. (2012). “Organizational Justice: Personality Traits or Emotional Intelligence? An Empirical Study In An Italian Hospital Context”, Journal of Employment Counseling, 49. pp.31-42.
- Evinç, G. G. (2004). “Maternal Personality Characteristics, Affective State, andPsychopathology in Relation to Children’s Attention Deficit and Hyperactivity Disorder and Comorbid Symptoms”, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. ss. 1-173.
- Greenberg, J. (1987). “Reactions to Procedural Injustice in Payment Distributions: Do the Means Justify the Ends?”, Journal of Applied Psychology, Vol. 72, No. 1, s. 55-61.
- Greenberg, J., (1990). “Organizational Justice: Yesterday, Today, and Tomorrow”, Journal of Management, Volume:16, Issue 2, pp. 399–432.
- John, O.P., Donahue, E.M. ve Kentle, R.L. (1991). “The Big Five Inventory: Versions 4a and 54. Berkeley”, CA: University of California. Institute of Personality and Social Research.
- Jubb, P.B. (1999). “Whistleblowing: A Restrictive Definition an d Interpretation”, Journal of Business Ethics, Volume 21, Issue 1, pp.77–94.
- Katz, M., La Van, H., Lopez, Y.P. (2012). “Whistleblowing in Organizations: Implications From Litigation”, SAM Advanced Management Journal, Vol. 77,Issue 3, p. 4-17.
- Lau, V.P. ve Shaffer, M.A. (1999). “Career Success: The Effects of Personality”, Career Development International, Vol. 4, Issue 4, pp. 225-231.
- Ma, Z. (2005), “Exploring the Relationship Between the Big Five Personality Factors, Conflict Styles, and Bargaining Behaviors”, June 1, 2005. IACM 18th Annual Conference. Social Science Research Network.
- McCain, S. C., Tsai, H., &Bellino, N. (2010). “Organizational Justice, Employees‟ Ethical Behavior, and Job Satisfaction In The Casino Industry”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(7), 992-1009 akt. Moghimi, S.M.,Masoumeh Kazemi, M. ve Samiie, S. (2013). “Studying the Relationship Between Organizational Justice and Employees’ Quality of Work Life in Public Organizations: A Case Study of QomProvince”, Iranian Journal of Management Studies (IJMS). Vol.6, No.1, January 2013. pp: 119-145.
- McCabe, K.O., Van Yperen, N.W., Elliot, A.J., Verbraak, M. (2013). “Big Five Personality Profiles of Context-specific Achievement Goals”, Journal of Research in Personality, Vol. 47 (2013), p. 698–707.
- Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları. Ankara: Detay.
- Nakra, R.(2014). “Understanding the Impact of Organizational Justice on Organizational Commitment and Projected Job Stay among Employees of the Business Process Outsourcing Sector in India”, Vision, Vol. 18 Issue 3, p.185-194.
- Nayır, Z. D. ve Herzig, C. (2012). “Value Orientations as Determinants of Preference for External and Anonymous Whistleblowing”, Journal Business Ethics, Vol. 107,Issue 2, p.197-213.
- Niehoff, B.P. ve Moorman, R. H. (1993). “Justice As A Mediator Of The Relationship Between Methods Of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior”, The Academy Of Management Journal. Vol. 36, No: 3, pp. 527-556.
- Park, H., Rehg, M.T. ve Lee, D. (2005). “Influence of Confucian Ethics and Collectivism on Whistleblowing Intentions: A Study Study of South Korean Public Employees”, Journal of Business Ethics, Volume 58, Issue 4,pp. 387–403.
- Ravangard, R.,Sajjadnia, Z. ve Ansarizade, N. (2013). “Study Of The Effects Of Perceived Organizational Justice And Its Components On Organizational Commitment Of Administrative and Financial Employees of Shiraz University of Medical Sciences General Hospitals in 2012”, Archives of Pharmacy Practice, Vol 4, Iss 1, pp. 35-43.
- Sayğan, S. (2011). “Whistleblowing ve Örgütsel Etik İklimi Üzerine Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya, ss. 1-187.
- Seifert, D.L., Stammerjohan, W.W., Rebecca B. Martin, R.B.(2014). “Trust, Organizational Justice, and Whistleblowing: A Research Note. Behavioral Research In Accounting”, 26 (1), pp. 157–168.
- Sümer, N., Lajunen, T. ve Özkan, T. (2005). “Big Five Personality Traits As The Distal Predictors Of Road Accident Involvement”, Underwood, G. (Eds.). Traffic and Transport Psychology. USA: Elsevier Ltd. pp. 215-227.
- Tziner, A. ve Sharon, G. (2014). “Organizational Citizenship Behavior, Organizational Justice, Job Stress, and Workfamily Conflict: Examination of Their Interrelationships With Respondents From a Non-Western Culture”, Journal of Work and Organizational Psychology, Vol. 30, Num.1, pp.3542.
- Ulu, İ. P. (2007). “An Investigation Of Adaptive and Maladaptive Dimensions Of Perfectionism In Relation To Adult Attachment And Big-five Personality Traits”, Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, ss. 1-191.
- Yıldırım, F (2002). “Çalışma Yaşamında Örgüte Bağlılık ve Örgütsel Adalet İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. ss. 1-185.
- Yürür, Ş., Nart, S. ve Yazıcı, N.(2015), “Örgütsel Adalet Algısı Olumsuz Durumları İfşa Etme (Whistleblowing) Konusunda Çalışanları Cesaretlendirir Mi?”, Kamu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, 3. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiri Kitabı. s.727- 732. Tokat.
- Yürür, Ş. Ve Nart, S. (2016). “Örgütsel Adalet Algısı Kamu Çalışanlarının İhbar Etme Niyetinin Belirleyicisi midir?”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 49, Sayı 3, Eylül 2016, s.117-148.
