Author :
Abstract
Şeker fabrikaları Türkiye’nin ilk sanayi işletmeleridir. İlk şeker fabrikaları Uşak ve Alpullu fabrikası ile Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk şekeri üretilmeye başlanmıştır. Şeker dünyada devlet müdahalesinin en fazla uygulandığı ürünlerden biridir. Bu kapsamda uygulanan üretim kotaları, tarife kotaları, yüksek korumalar ve tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle dünya serbest ticareti sınırlandırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kamu şeker fabrikalarının özelleştirilmesi, dünya ve Türkiye’de şeker üretimi, ticareti ve şeker piyasasındaki gelişmeleri değerlendirmektir. Şeker, dünyada en fazla şeker kamışından üretilmektedir. Bunun nedenlerinden biri de, kamış şekerinin dünyada şeker borsa fiyatlarında düşük maliyetli olmasıdır. Türkiye’de kamış üretimi yapılmadığından, şeker üretimi şeker pancarından elde edilmektedir. Dünya toplam şeker üretiminin yaklaşık %75’ini Brezilya, Hindistan, AB, Çin, Tayland, ABD, Meksika, Rusya, Pakistan ve Avusturalya gibi ülkeler gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin şeker pancarı üretimi 20 milyon tonun üzerindedir. Bu çalışmada, Türkiye’de şeker üretimi ve piyasası, sektöre yönelik uygulanan politikalara yönelik çalışmalar ortaya konulmaktadır. Bu kapsamda şeker sektörünün tarihsel gelişimi, şeker piyasasındaki gelişmeler, dış ticareti ve sektörün dünyadaki mevcut durumu incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Sugar factories are the first industrial enterprises of Turkey. The first sugar factories are Uşak and Alpullu factories. Turkish sugar started to be produced in the first years of the Republic. Sugar is one of the products where government intervention is applied the most in the world. World free trade is restricted due to the applied production quotas, tariff quotas, high protections and trade agreements. The aim of this study is the privatization of public sugar factories, which are not on the agenda. To present the developments in sugar production, trade and sugar market in the world and Turkey. Sugar is produced mostly from sugar cane in the world. Low cost cane sugar dominates the world sugar stock market prices. However, cane is not produced in Turkey, it is obtained from sugar beet. Turkey's sugar beet production is over 20 million tons. In this study, sugar production and market in Turkey, privatization of sugar factories were investigated. Sugar market regarding the implemented policies have also been presented. In the study, the historical development of the sugar sector and the current situation of the sector in the world were examined. In addition, it has been evaluated with the developments in the sugar market and its foreign trade.
Keywords
- Altunbay, S.G., Kangal A. & Gürel S. (2016). Şeker Pancarından Biyoetanol Üretimi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):334-339.
- Arslantürk, Y. (2015). Özelleştirme Perspektifinden Türkşeker Analizi ve Yeni Politika Önerileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Anonim (2020). Tarım Ürünleri Piyasaları-Şeker Pancarı, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Ocak 2020 (Ürün No: BÜ-20).
- Anonim, (2008) Türkiye’de Tarım ve Gıda: Gelişmeler, Politikalar ve Öneriler, Bölüm 6, TÜSİAD Yayın No:2008-05/459, Sayfa 103 (Çakmak, E. katkılarıyla).
- Anonim, (2015). Şeker Pancarı ve Şeker Ürün Raporu, Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Tepge Yayın No: 271, Sayfa 8 (Tosun, F. katkılarıyla).
- Erdinç, E. (2018). Türkiye’de Şeker Sanayinin Gelişimi ve Şeker Sanayinde İzlenen Politikalar, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 3, 9-26.
- Eştürk, Ö. (2018). Türkiye’de şeker sektörünün önemi ve geleceği üzerine bir değerlendirme, Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (1), 67-81.
- FAO, (2020). http://www.fao.org/faostat. Erişim tarihi:30.11.2020.
- Karabulut, T. & Topak, A. (2007). Şeker Sanayiinde Maliyet ve Verimlilik Analizi: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2): 1-20.
- Kaya, F. (2015). Küresel ve Bölgesel Şeker Politikalarının Türkiye Şeker Fabrikalarına Etkilerine Bir Örnek; Ağrı Şeker Fabrikası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi Sayı 31,41-61. (Elektronik) ISNN 1305‐2128.
- Keskin, G. (2003). Şeker ve tatlandırıcılar. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enst. Bakış Dergisi, 2 (7): 15-23, Ankara.
- Konyalı, S. & Gaytancıoğlu, O. (2006), “Türkiye’de Şeker Pancarı’nda Uygulanan Tarım Politikaları”,http://www.dunyagida.com.tr/haber/turkiyede-seker-pancarinda-uygulanan-tarim-politikalari/1789 (28.03.2018).
- Sumer, S. & Yanık, R. (2021). Gıda İşletmelerinde Üretim Reçetesinin Denetim Yönünden Ele Alınması. Journal of Academic Value Studies, 7(3), 368-374. http://dx.doi.org/10.29228/javs.51920.
- Şentürk, Ö. (2020) Şeker Pancarı Ürün Raporu, Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü TEPGE YAYIN NO: 328, ISBN: 987-605-7599-57-5.
- TOB, (2021). Tarım ve Orman Bakanlığı, Şeker Dairesi Başkanlığı, Erişim tarihi: 20.06.2021 Erişim linki: https://www.tarimorman.gov.tr/SDB/Menu/96/Turkiye-Seker-Sektorune-Iliskin-Sorular.
- TOB, 2020. Tarım ve Orman Bakanlığı, Şeker Dairesi Başkanlığı, Dünya Şeker Sektörü Raporu, Ekim 2020.
- Topçu, Y., Uzundumlu, A.S. & Karadaş, K. (2012). Erzurum İlinde Şeker Pancarı Üretim Maliyeti, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 2(2,Ek:A): 41-50.
- Türkşeker, (2020). 2019 Sektör Raporu, Mayıs 2020.
- USDA,2020. https://apps.fas.usda.gov/psdonline. Erişim Tarihi:30.11.2020.
