Author :
Abstract
Ülkemizde ve dünyada yoğun şekilde işlenen Endüstri 4.0 kavramı aslında tüm sektörleri içine alan bir dijitalleşme süreci olarak görülmektedir. Telekomünikasyon sektörü ise Endüstri 4.0’ın yaygınlaşması adına en büyük katkıyı sağlayan sektörlerin başındadır.
Çalışmanın amacı Telekomünikasyon sektörü ile Türkiye ekonomisinin büyümesi arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmada. 2008 ve 2020 yılları arasındaki veriler kullanılarak ekonomik gösterge olarak GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) ve telekomünikasyon göstergesi olarak da XDSL (dijital abone hattı, internet kullanan abone sayısı) abone sayısı, Mobil Abone Sayısı, Sabit Yatırımlar ve Mobil yatırımlar ele alınmıştır. Johansen eşbütünleşme yaklaşımı ile ARDL modeli tercih edilerek GSYH, Mobil Abone sayıları, XDSL, Sabit Yatırım ve Mobil Yatırım üzerinden değerlendirme yapılmıştır. ADF birim kök testi yapılarak durağanlık elde edilmiş ve çalışma Granger nedensellik testine tabi tutulmuştur.
Çalışmada yapılan Granger nedensellik analizi sonucuna bakıldığında sabit yatırımlar ile GSYH arasında çift yönlü, GSYH’den XDSL’e doğru tek yönlü bir ilişki tespiti yapılmıştır. Telekomünikasyon sektörünün sabit yatırımlarının artması GSYH’yi artırmakta ve GSYH‘nin artması da sabit yatırımların artmasına neden olmaktadır. GSYH’nin artışı ise XDSL Abone sayısını artırmaktadır. GSYH ile mobil yatırımlar ve Mobil abone sayısı arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çalışmanın literatürdeki çalışmalar ve yöntemler ile paralellik gösterdiği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
The concept of Industry 4.0, which is intensively processed in our country and in the world, is actually seen as a digitalization process that includes all sectors. The telecommunication sector is one of the sectors that make the biggest contribution to the spread of Industry 4.0.
The aim of the study is to examine the relationship between the telecommunication sector and the growth of the Turkish economy. In the study, using the data between 2008 and 2020, GDP (Gross Domestic Product) as an economic indicator and XDSL (digital subscriber line, number of subscribers using the internet) subscriber number, Mobile Subscriber Number, Fixed Investments and Mobile investments as a telecommunication indicator are discussed. With the Johansen cointegration approach, ARDL model was preferred and the evaluation was made on GDP, Mobile Subscriber numbers, XDSL, Fixed Investment and Mobile Investment. Stationarity was obtained by performing ADF unit root test and the study was subjected to Granger causality test.
Looking at the result of the Granger causality analysis made in the study, a two-way relationship between fixed investments and GDP, and a one-way relationship from GDP to XDSL was determined. The increase in the fixed investments of the telecommunication sector increases the GDP and the increase in the GDP causes an increase in the fixed investments. The increase in GDP increases the number of XDSL Subscribers. No relationship was found between GDP, mobile investments and the number of mobile subscribers. It has been determined that the study is in parallel with the studies and methods in the literature.
Keywords
- Afşar, Y. (2017). Türkiye'de Telekomünikasyonun Gelişimi Ve Talebinin ARDL Yaklaşımı İle Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Batuo, E. (2008). The Role of Telecommunications Infrastructure In The Regional Economic Growth of Africa, The Journal of Developing Areas 4.
- Breakingnews (2019). Ülkenin ilk Abonelikli Bağış Sistemi (Erişim Tarihi: 15.12.2019) https://www.breakingnews.com.tr/haber/ulkenin-ilk-abonelikli-bagis-sistemi-464
- BTGM, (2019). Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü Ar&Ge Merkezleri (Erişim Tarihi: 30.09.2020). https://btgm.sanayi.gov.tr/Handlers/DokumanGetHandler.ashx?dokumanId=5d5aac7b-1a4f-47c4816e-6041c004fe3f
- Chavula, H., K, (2013). Telecommunications Development and Economic Growth in Africa. Information Technology for Development, Volume: 19.
- Choi, C. and Yi M. H. (2009). “The Effect of the Internet on Economic Growth: Evidence From Cross-Country Panel Data” Journal of Policy Modeling, Korea.
- Colecchia, A. and Schreyer, P. (2002). The Contribution of Information and Communication Technologies to Economic Growth in Nine OECD Countries, OECD Economic Studies No. 34, 2002/I.
- Datta, A. and Agarwal, S. (2004). Telecommunications And Economic Growth: A Panel Data Approach, Applied Economics.
- Dholakia R. R. and Harlam, B. (1994). Telecommunications and Economic development Econometric Analysis of the US Experience, Telecommunications Policy.
- Ding, L. and Haynes, K. (2006). The Role of Telecommunications Infrastructure In The Regional Economic Australasian Journal of Regional Studies Growth of China.
- DPT. (2007). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Özel İhtisas Komisyonu, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
- Dutta, A. (2001). Telecommunications and Economic Activity: An Analysis of Granger Causality, Journal of Management Information Systems.
- Dünya Bankası, (2019). https://databank.worldbank.org/data/source/world-development-indicators# (Erişim Tarihi:
- Farhadi, M. and Fooladi M. (2011). The Impact of Information and Communication Technology Use on Economic Growth, 2011 International Conference on Humanities, Society and Culture, Singapore.
- GE Türkiye, (2017). Türk Telekom Ve Ge Dijital, Endüstri 4.0 Devrimi İçin Güçlerini Birleştirdi, https://www.ge.com/news/press-releases/t%C3%BCrk-telekom-ve-ge-dijital-end%C3%BCstri-40-devrimii%C3%A7in-g%C3%BC%C3%A7lerini-birle%C5%9Ftirdi (Erişim Tarihi: 27.09.2020).
- GE Türkiye, (2019). Dijital, https://www.ge.com/tr/i%C5%9F-alanlar%C4%B1m%C4%B1z-sayfas%C4%B1/dijital (Erişim Tarihi: 29.11.2020).
- Giray, Filiz. (2007).Telekomünikasyon Sektöründe Liberalizasyon ve Türkiye’deki Durum. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (2), s. 11-13.
- Hardy, A. P. (1980). The Role Of The Telephone İn Economic DevelopmentTelecommunications Policy
- Headrick, Daniel, (2002). Enformasyon Çağı: Akıl ve Devrim Çağındaki Bilgi Teknolojileri 1700-1850. (Çeviri: Zülal Kılıç), Ankara: Kitap Yayınevi.
- Homer, Trevor, (2008). İlklerin Kitabı. (Çeviri: Belma Dehni). İstanbul: Pegasus Yayınları.
- İçöz, Özge, (2003). Telekomünikasyon Sektöründe Regülâsyon ve Rekabet. Uzmanlık Tezleri Serisi. Ankara: Rekabet Kurulu Yayını, Yayın No: 98.
- Kabaklarlı, Esra, (2013). Türkiye’de Halka Arz Yöntemiyle Gerçekleşen Özelleştirmelerin Etkinlik Analizi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Kabaklarlı, Esra ve Işıcık, Şeyda, (2020). Türkiye Telekomünikasyon Sektörüne Genel Bakış, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 1, s. 38-41.
- Karner J. and Onyeji, R. (2007). Telecom Private Investment and Economic Growth: The Case of African and Central&East European Countries, Jönköping International Business School, Bachelor Thesis, İsveç.
- Kaur K. and Malhotra N. (2014). Telecommunications and Economic Growth in India: Causality Analysis, International Journal of Research in Business Management, Vol; 2, Issue: 5.
- Khoung V. M. (2014). “Information and Communication Technology (ICT) and Singapore’s Economic Growth”, Electronic Copy Available Journal of Information, Economics and Policy
- Kooshki, M. F. and Ismail R. (2011). The Impact Of Informatıon And Communıcatıon Technology Investment Externalıtıes On Economıc Growth In Newly Industrıalızed Countrıes, Internatıonal Conference On Busıness And Economıc Research.
- KPMG, (2018). Sektörel Bakış 2018 – Telekomünikasyon (Erişim Tarihi: 30.09.2020). https://home.kpmg/tr/tr/home/gorusler/2018/01/sektorel-bakis-2018-telekomunikasyon.html
- Kumar. R. R. Staurvermann P. J. and Samitas, A. (2016). “The Effectsof Ict On Output per worker: A study Of The Chinese Economy”, Telecommunications Policy Volume 40, Issues 2–3, March 2016.
- Kurt A. (2007). Türk Telekomünikasyon Sektörü İle Ülke Ekonomisindeki Gelişmler Arasındaki İlişkinin Varlığının Ekonometrik Analizi, I. Haberleşme Teknolojileri ve Uygulamaları Sempozyumu (HABTEKUS- 07).
- Madden G. and Savage J. S. (1998). CEE Telecommunications İnvestment And Economic Growth, Information Economics and Policy.
- Madden G. and Savage, J. S. (2000). R&D Spillovers, İnformation Technology And Telecommunications, And Productivity İn ASIA and the OECD Information, Information Economics and Policy
- Nıebel, Thomas, (2012). “ICT and Economic Growth –Comparing Developing, Emerging and Developed Countries, Center For Europan Economic Research, http://ftp.zew.de/pub/zew-docs/dp/dp14117.pdf (Erişim Tarihi:
- Özer, M. Aizat, (2019). Türkiye’de Cep telefonunun Toplumsal Anlamı Üzerine Nitel Bir Çalışma. Adnan Menderes Üniversitesi, Dördüncü Kuvvet Dergisi. 2 (1), s. 17. Pazarlıoğlu, M. V. ve Gürler K. Ö. (2007). Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt: 44, Sayı: 508.
- Posbıyıkoğlu, Selin, (2007). Telekom Sektöründe Yeni Trendler Ve Yeni Ekonomi Açısından Değerlendirmeler, Yıldız Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Pradhan, R.; Arvin M.; Neville R. N. and Samadhan K. B. (2014). “Economic Growth and the Development of Telecommunications Infrastructure in The G-20 Countries: A Panel-VAR Approach Telecommunications Policy, Volume 38, Issue 7,
- PTT. (2007). Geçmişten Günümüze Posta. Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
- Resmi Gazete (1964). 18 Haziran 1994, Sayı: 2, 1964. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21964.pdf (Erişim Tarihi:
- Resmi Gazete, (2005). Bakanlar Kurulu Kararı, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/08/20050802-1.htm (Erişim Tarihi: 25.12.2020).
- Röller, L. H. and Waverman. L. (1996). Telecommunications Infrastructure and Economic Development: A Simultaneous Approach, Socıal Scıence Research Center Berlın, Germany.
- Samimi, A. J. and Ledary L. B. (2010). ICT and Economic Growth: New Evidence from Some Developing Countries, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, Australıa.
- Shiu, A. and Lam, P. (2008). Causal Relationship Between Telecommunications And Economic Growth İn China And İts Regions, Regional Studies.
- Sridhar, K. S. and Sridhar V. (2007). Telecommunications Infrastructure and Economic Growth: Evidence From Developing, Countries Applied Econometrics and International Development.
- Şimşir, Mehmet, (2011). İlk Dönem İslam Tarihinde Haberleşme (Raşid Halifeler Dönemi Sonuna Kadar). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Tunçer, Mehmet (2011). Özelleştirme Sonrası Türk Telekom. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 61-62, s. 218. TÜBİTAK (2016). Yeni Sanayi Devrimi: Akıllı Üretim Sistemleri Teknoloji Yol Haritası. Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu.
- TÜİK, (2018). Temel İstatistikler. (Erişim Tarihi: 15.12.2019) http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
- TÜİK, (2020). Temel İstatistikler, https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do (Erişim Tarihi: 30.12.2020).
- Türedi, S. (2013). Bilgi Ve İletişim Teknolojilerinin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Panel Veri Analizi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı: 7, s. 299.
- Türk Telekom (2019). İlk Bakışta Türk Telekom (Erişim Tarihi: 15.12.2019) https://www.turktelekom.com.tr/hakkimizda/Sayfalar/ilk-bakista-turk-telekom.aspx
- Türk Telekom, (2020a). Yatırımcı İlişkileri, http://www.ttyatirimciiliskileri.com.tr/tr-tr/turk-telekom-grubu/turk- telekoma-yatirim/sayfalar/ortaklik-yapisi.aspx (Erişim Tarihi: 30.09.2020).
- Türk Telekom, (2020b). Türkiye’nin Data Kullanımı 178 Gb’ı Aştı, https://medya.turktelekom.com.tr/turkiyenin-data- kullanimi-178-gbi-asti/ (Erişim Tarihi: 25.12.2020).
- TÜSİAD (2016). Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olan Sanayi 4.0-Gelişmekte Olan Ekonomi Perspektifi. Türkiye Sanayici ve İş İnsanları Derneği, İstanbul, http://www.tusiad.org/indir/2016/sanayi-40.pdf (Erişim Tarihi:
- Uçankuş, Hasan Tahsin, (2000). Arkeoloji. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ulusoy, Ezgi, (2019). Türkiye’de Endüstri 4.0’ın Otomotiv Sektörüne Yansımaları Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
- Yamak, R. ve Koçak, N. A. (2007). Bilgi Teknolojisi Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri 1993-2005, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1.
- Yapraklı, S. ve Sağlam, T. (2010). Türkiye’de Bilgi İletişim Teknolojileri ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1980-2008), Ege Akademik Bakış, C.: 10, S.: 2.
- Zahra, K.; Pervez A. and Mahmood A. (2008). Telecommunication İnsfacture Development And Economic Growth A Panel Data Approach, The Pakistan Development Review, Pakistan.
- Zeren, F. ve Koç, Y. A. (2012). Türkiye’de Telekomünikasyon Altyapısının Ekonomik Gelişmişliğe Etkisi: Coğrafi Ağırlıklı Regresyon Yöntemi”. Sosyoekonomi Journal, Sosyoekonomi Society, İssue: 17.
- http://www.computinghistory.org.uk/det/6170/Zuse-Z1-built-by-Konrad-Zuse/ (Erişim Tarihi: 22/04/2020)
- https://www.revolvy.com/main/index.php?s=Timeline%20of%20computing%201950%E2%80%9379 (Siteye Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- https://www.computerhope.com/history/198090.htm (Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- http://www.computerhistory.org/timeline/ (Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- http://www.internetlivestats.com/ (Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- http://www.inglobetechnologies.com/digitalmanufacturing-the-third-industrial-revolution/ (Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- https://www.endustri40.com/endustri-4-0-ile-gelecege-bakis-ve-beklentiler/ (Erişim Tarihi: 17/08/2020)
- https://www.akinsoft.com.tr/as/etkinlik/robotik/2017/ilkinsansirobot/ (Erişim Tarihi: 30.09.2020).
- https://www.kocsistem.com.tr/sektorler/telekom/ (Erişim Tarihi: 30.09.2020).
- https://docplayer.biz.tr/190892348-Telekomunikasyon-sektorel-bakis-kpmg-com-tr.html (Erişim Tarihi: 30.09.2020).
- https://webrazzi.com/2020/02/03/we-are-social-digital-2020-raporunda-turkiye-ozelinde-one-cikanlar/ (Erişim Tarihi:
- https://tr.calgraf.com/4051321-first-transatlantic-cable (Erişim Tarihi: 30.12.2020).
